Piše: Jusuf Trbić
O tome koliko su dugo i detaljno pravljeni planovi ubijanja Bosne, svjedoče mnogi dokumenti. Među njima i zapisnici sa sjednica Skupštine RS-a u Banjoj Luci, koje je u knjizi pod naslovom “ Iz Skupštine Repbulike Srpske 1991-1996. “ objavio čuveni američki istoričar Robert Donia, autor nekoliko knjiga o Bosni. Recimo, na sjednici od 21. decembra 1991. godine Radovan Karadžić kaže : “ Mi imamo pravo i možemo da spriječimo bilo koga u svim mjestima u kojima smo imali plebiscit da se odvoji od Jugoslavije. Gdje god su Srbi glasali, bez obzira na to ima li ih 5% ili 59%, to je konstitutivni dio tog mjesta i te Republike.” Marta 1993. godine on se s govornice obraća posebno svom ministru Aleksi Milojeviću (današnjem profesoru ekonomije u penziji, koji živi u Bijeljini) : “ Profesore Milojeviću, prije rata, planirajući šta će sve biti od one BiH, uplanirali smo i ispalo je skoro slično onome što će biti u Sarajevu. Razmišljali smo tada da osvojimo planinu Zvijezdu i da to bude granica i da kanjon rijeke Krivaje posluži za povezivanje Sarajeva i Banje Luke i da se za 1,5 čas, jednim dobrim putem može stići iz Sarajeva u Banju Luku. To je država, to je dobro integrisana nacija, to je bio naš plan daleko prije rata.”
Sve to treba znati, da bi se razumjelo šta se dogodilo, ili, šta se počelo događati u prvim aprilskim danima 1992. godine u Bijeljini. Čitava Bosna je, znatno prije rata, pokrivena snagama JNA, treće najmoćnije armije u Evropi, formirane su, naoružane i obučene sve lokalne snage, izrađeni detaljni planovi vojnog djelovanja, angažovane brojne paravojne jedinice, naoružano srpsko stanovništvo, kojem je odavno svakodnevno ispiran mozak bjesomučnom nacionalističkom propagandom, izvršena je sveobuhvatna viktimizacija Bošnjaka, koji su pretvoreni u narod trećeg reda, ostatke “divljih azijatskih hordi”, ljude niže vrijednosti, čije se ubijanje i progon slobodno mogu vršiti pod plaštom srpskog patriotizma i crkvenog oprosta. Svaki detalj je bio spreman, pa je već 12. maja 1992. godine, na već pomenutoj sjednici Skupštine RS-a donijeta (tajna) odluka da u RS-u može ostati do 5 posto nesrpskog stanovništva, što je nesumnjivi dokaz planiranog velikog zločina genocida. Sve su to onda brižljivo razradili opštinski štabovi SDS-a, koji su napravili detaljne spiskove Bošnjaka koje treba pobiti, onih koje treba deportovati, poslati u logor ili na prinudni rad ili kazniti time da rade najprljavije poslove. Ovdje nema prostora da citiramo odluke bijeljinskog Kriznog štaba i Ratnog predsjedništva, ali će i to doći na red.
Početkom 1992. godine na cijelom prostoru samoproglašene Republike Srpske, a pogotovo u bijeljinskom kraju, sve je bilo spemno za veliki zločin, i niko nije imao ni najmanju šansu čak ni da preživi, ako mu to Srbi ne dozvole. Sad možemo vidjeti koliko su smiješne i imbecilne tvrdnje o uzrocima rata, kojih smo se naslušali : rat je izazvao referendum, rat je krenuo zbog ubistva starog svata na Baščaršiji, bijeljinski Bošnjaci su, postavljanjem barikada izazvali rat, rat je počeo zbog želje Bošnjaka da naprave muslimansku državu ili zbog izdvajanja BiH iz sastava krnje Jugoslavije… Kao da je rat dječija igra, pa počne tako što se neko naljuti na nekoga, pa zapuca, i eto…Da bi se rat pripremio, organizovao i poveo, pogotovo rat ovakve vrste, potrebno je mnogo toga : i snažna ideologija, i društvene snage, i vojna i obavještajna moć, i podrška izvana, i mnogo novca i svega drugog. A to je, u našim uslovima, imala samo Srbija, i, nakon nje, Hrvatska. I niko drugi.
Krvave godine
Kolo smrti zavrtjelo se u Bijeljini u zoru 1. aprila 1992. godine, i nije stalo sve do potpisivanja Dejtonskog sporazuma. Za ta prva četiri dana ubijeno je preko stotinu civila, najviše u četvrtak 2. aprila. Arkanovce su u ubilački pohod vodili domaći “patrioti”, jer su oni znali koga treba, a koga ne treba. Ubice su upadale u kuće, često nasumice, pucali na ljude na ulici i u avlijama, odvodili ih u smrt, i sve su to radili mirno, pred svjedocima, ne krijući se, uvjereni da nikada ni za šta neće odgovarati. Četnik Brano Filipović Šumar izveo je iz kućeKomšiće, oca i dva sina, koji su ubijeni odmah, tu na ulici. Odveo je Asima Fidahića i mnoge druge, mene je u Arkanov štab odveo vojvoda Mirko Blagojević, istakli su se i drugi srpski “rodoljubi”. Mnogima je bilo dovoljno da kažu ubicama koga treba smaknuti, i oni su zadatak izvršavali. Tako su upali u dvorište starog Mile Lukića Kurjaka, brata čuvenog narodnog heroja, koji se svađao s četnicima, i ubili ga pred ženom i komšilukom. Usput, valjda da potvrde sosptvenu silu, zapucali su na komšije koje su gledale preko ograde, i ubili dvoje. Za arkanovce je to bila igra, ali, za svaki slučaj, oni nisu zalazili u sokake i dublje u mahale, dovoljno im je bilo da idu po centru grada i blizu njega. Ubijeni su i Redžep Šabanović, njegova žena i maloljetni sin, stara Bisera Bišanović, njene kćerke Nermina i Mirsada i maloljetni unuk, sin treće kćerke, a s njima i njihova stanarka Radmila Novaković, ubijeni su Bejtula, Hamijeta i Abdirami Pajaziti, kao i svi Albanci na koje su arkanovci naišli, pa braća Belkić, Salko Nargalić Ćosa, svi muški članovi porodice Delić, otac i tri sina, Sabit Arifović ( rođen 1935.), invalid Husein Dizdarević, Haso Imširović (1929.), Husein Geljo (1933.), Antonija Ostojić (1926.), Alija Mujkić (1927.), Majda Izić (1929) i mnogi drugi. Do početka aprila 2016. godine procesuiran je samo slučaj ubistva Rame Avdića i silovanja dvije ženske osobe iz njegove kuće, ali taj je slučaj pokrenulo srbijansko pravosuđe. Bijeljinsko Okružno tužilaštvo nije našlo ni jedan slučaj ratnog zločina u Bijeljini za sve vrijeme rata, nije im bilo čudno što su arkanovci pobili tolike civile i što su se pod njihovu komandu stavili kompletna opštinska vlast, Teritorijalna odbrana, policija, sud i svi ostali, nisu nikad čuli za progone, deportacije i Vojkana Đurkovića, za silovanja, pljačke, logor u Batkoviću, rušenje džamija, ništa od toga nije doprlo do njihovih ušiju, pa više od dvije decenije nakon rata Bijeljinom slobodno šetaju ratni zločinci, i domaći, i oni koji su se tu naselili, i ni dlaka s glave im nije falila.
Pomenimo na ovom mjestu neke od ljudi koji su u to vrijeme bili na najvažnijim položajima. Predsjednik opštine je bio Cvijetin Cican Simić, dr Milan Novaković je bio predsjednik i osnivač SDS-a, Predrag Ješurić šef policije i siva eminencija SDS-a, Pero Simić glavni propagandista, komandant Kasarne je bio Dragiša Masal, Mićo Vuković predsjednik Izvršnog odbora Skupštine opštine, Živan Filipović komandant Teritorijalne odbrane, Ljubiša Savić Mauzer komandant Kriznog štaba. Važni su bili i Moco Stanković, Stojan Petrović, Savo Kojić, Zlatko Joković, Dragan Anđelić, Dragan Mićić, Đojo Arsenović, dr Milivoje Kićanović, Sveto Mihajlović, Vajo Andrić, Ceco Petrović i mnogi drugi. Neki od njih nisu više živi, ali oni koji jesu mogli bi reći šta se u to vrijeme događalo. Kad bi htjeli.
( nastaviće se)
