Piše: Jusuf Trbić
Več godinama slušamo tvrdnje kako u Bosni nije bilo agresije, već je to bio isključivo građanski rat, a ni Srbija ni Hrvatska, kako kažu, nisu u tome učestvovale. Iako niz sudskih presuda i međunarodnih akata govori nedvosmisleno o agresiji na Bosnu, takve tvrdnje ne prestaju. Ali, istina je samo jedna i na nju treba podsjećati, jer laž je temelj nacionalističkih politika koje danas vladaju na našim prostorima.
Prije 33 godine, 30. maja 1992. godine, nekadašnjoj SR Jugoslaviji, zajednici Srbije i Crne Gore, uvedene su sankcije međunarodne zajednice, i to rezolucijom Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija 757. Sankcije su proširivane i pooštravane rezolucijom 787 od 16. novembra 1992. i, naročito, rezolucijom 820 od 17. aprila 1993. Razlog je bila agresija na BiH. To je bilo u skladu s ranijim zahtjevom Evropske zajednice od 11. maja te godine i Deklaracijom KEBS-a od 12. maja u kojoj se potvrđuje agresija na BiH. U avgustu 1992. Generalna skupština UN-a donijela je rezoluciju u kojoj se takođe zahtijeva da odmah prestanu svi oblici miješanja srbijanske i hrvatske vojske u sukobe u Bosni i Hercegovini i da se jedinice srbijanske JNA i dijelovi Hrvatske vojske povuku, stave pod kontrolu republičke vlade ili raspuste i razoružaju. Nakon što je SR Jugoslavija odbila da se povuče iz konflikta u Bosni i Hercegovini (prividno se povukla, ali ne i stvarno) jednoglasno usvojenom Rezolucijom 757 Vijeća sigurnosti 30. maja 1992. SR Jugoslaviji su uvedene međunarodne sankcije.
Te sankcije su bile najoštrije koje su UN ikad uvele nekoj državi Za uvođenje potpune ekonomske blokade i prekid svih naučnih, kulturnih i sportskih veza svijeta sa SRJ, koju su činile Srbija i Crna Gora, glasalo je 13 članica Vijeća sigurnosti UN-a, niko nije bio protiv, a Kina i Zimbabve su bili uzdržani. Dakle, Rusija je u maju 1992. glasala za uvođenje najgorih, najoštrijih sankcija koje je međunarodna zajednica ikada uvela jednoj zemlji. Te sankcije su izazvale ogromnu ekonomsku krizu u SRJ, dovele su do pojave hiperinflacije i bile su mnogo gore od sadašnjih sankcija Rusiji. Inače, sve rezolucije kojima su SRJ uvođene sankcije zbog ratova u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i na Kosovu usvojene su uglavnom jednoglasno, uz podršku svih stalnih članica Vijeća sigurnosti UN-a, među kojima je i Rusija.
Po toj rezoluciji sankcije su obuhvatale: zabranu uvoza, izvoza, pretovara, utovara svih proizvoda u svim zemljama sveta, poslovanje bilo kog pojedinca, plovila, letelice ili motornog vozila iz SRJ, isključenje zemlje iz svih sportskih takmičenja, obustavu naučnih, kulturnih, obrazovnih, tehničkih aktivnosti… Već narednog dana, američki predsjednik George Bush naredio je Ministarstvu finansija da zaplijeni svu imovinu jugoslovenske vlade, u tom trenutku vrijednu oko 200 miliona dolara. Novembra iste godine, nova rezolucija SB UN osudila je kršenje međunarodnog prava – uključujući etničko čišćenje u Bosni i Hercegovini – i ometanje humanitarne pomoći, te uvela široku zabranu u pomorskom brodarstvu.
Embargo je ukinut u novembru 1995. nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma kojim je okončan rat u Bosni i Hercegovini. Međutim, takozvani “spoljni zid” sankcija, sprečavao je Jugoslaviju da postane članica međunarodnih institucija, među njima i Ujedinjenih nacija, iz kojih je bila isključena.
Miloševićevi mediji su, nakon toga, ponavljali da su sankcije nepravedne i ničim izazvane – kao što čine i danas.
Nova serija sankcija uslijedila je nakon početka genocida na Kosovu, zbog progona Albanaca s Kosova.
Dakle, cijeli svijet, uključujući i Rusiju, smatrao je da je SR Jugoslavija, to jest Srbija, izvršila agresiju na BiH i glasao je za najteže sankcije koje su ikad izrečene nekoj zemlji. To što je velikosrpska propaganda na sve strane vikala kako nije učestvovala u ratovima i nije bila agressor, nikoga nije posebno zanimalo.
Ali, rezolucije i drugi međunarodni akti nisu jedini dokaz agresije.
Presudom Međunarodnog suda pravde Srbija je presuđena kao jedina država u svijetu kriva za nesprečavanje i nekažnjavanje genocida. Uz to, egresija je dokazana u čitavom nizu pojedinačnih presuda Haškog tribunala. Analitičarka Julia Bogojeva (u knjizi „Rat u Jugoslaviji u presudama MKSJ: Ciljevi zaraćenih strana i priroda sukoba“), kaže: “U presudama je dosledno utvrđeno…da su u 1990. godinama rukovodstva Srbije i Hrvatske u razbijanju Jugoslavije videla priliku za ostvarenje zastarelih nacionalističkih ciljeva – Velike Srbije i Velike Hrvatske, proširenih, etnički što čistijih nacionalnih država. Zajednička im je bila želja za uništenjem Bosne i Hercegovine rasparčavanjem.” Pri tome je, kaže ona, glavni cilj bio uklanjanje civilnog stanovništva, što je u ratu protiv Bosne dobilo masovne, krvave razmjere. Potvrđuju to i brojni primjeri iz presuda, potkrijepljeni nepobitnim dokazima. Bogoeva navodi i dijelove iz presuda koje potvrđuju da je Srbija stvorila, finansirala, popunjavala, naoružavala i vodila vojsku bosanskih Srba, ali i da su trupe Vojske SRJ direktno identifikovane na nizu lokacija tokom cijelog rata, recimo na području Posavine 1994. godine. Beograd je imao sveukupnu kontrolu nad VRS, svi oficiri te vojske bili su zvanično oficiri Vojske SRJ, od nje su primali plate i penzije, to nisu bile dvije zasebne vojske, već jedna ista struktura koja je imala isti cilj: stvaranje etnički čiste srpske teritorije u BiH. Bogoeva kaže: “Na osnovu svih dokaza, u presudama je utvrđeno da je sukob po prirodi bio ekspanzionistički i međunarodni, da je rasprostranjeni i sistemski napad na civilno stanovništvo bio njegov glavni atribut, i da su etnička čistoća, to jest etničko čišćenje, bili cilj, a ne posledica rata“.
Rezultat rada Tribunala je i osam presuda za agresiju na BiH, pet za Hrvatsku i tri za Srbiju. To su presude za udružene zločinačke poduhvate u kojima su učestvovali najviši zvaničnici iz Hrvatske, Srbije, takozvane Herceg Bosne i entiteta Republika Srpska. Za najteže zločine je odgovarao kompletan vojni, politički i policijski vrh RS-a, i ne postoji ni jedan od najtežih ratnih zločina za koji neko od njih nije osuđen. Te presude danas su izvor prava i dio prakse međunarodnog pravnog sistema, to je neosporna tekovina koja sadrži hiljade dokaza, dokumenata i svjedočenja, i u civilizovanom svijetu nije moguće negirati tako utvrđene činjenice. Nepriznavanje genocida, negiranje haških presuda i stalni pokušaji da se novim „istraživanjima“ i presudama poništi već dokazana istina ne mogu ništa promijeniti. Laž ne može pobijediti svestrano i široko dokazanu istinu.
