Piše: Saud Grabčanović
CRKVA BOSANSKA I NJEN UTICAJ NA DRŽAVNU POLITIKU
U zemljama srednjovjekovne kršćanske Evrope, u koje je tada spadala i naša Bosna, vladao je feudalni državni poredak, a na čelu su stajale nasljedne vladarske dinastije. Na državnu politiku u ta vremena presudan uticaj je imala vladajuća religija u toj zemlji i njeni vjerski poglavari. Bilo je to doba kršćanskog fundamentalizma. Uticaj crkve i crkvenih velikodostojnika na vladare i državnu politiku je bio ogroman. Vjerske organizacije su u ta vremena bile neprikosnovene u političkom životu. Slična situacija je u ta vremena bila i u našoj Bosni, s tim što je, za razliku od ostalih evropskih kršćanskih zemalja, u našoj zemlji tada postojala visoka vjerska tolerancija i suživot sa drugima i drugačijima! Bosna je tako predstavljala presedan u odnosu na ostale evropske zemlje. U zemljama gdje su katoličanstvo i pravoslavlje predstavljali državnu religiju, za druge i drugačije nije bilo mjesta. Pripadnici drugih religija su morali ili prihvatiti državnu vjeru ili se iseliti iz te zemlje, a često su bili i ubijani zbog toga. U vrlo kratkom periodu od dolaska prvih bogumila u Bosnu, početkom 13. Vijeka, Crkva bosanska je postala jaka i veoma uticajna organizacija u Bosni, prihvaćena od bosanskih banova, naroda i velikaša.Glavni razlog za to je bilo propovjedanje na bosanskom jeziku, za razliku od katolika, koji su tada u svojim crkvenim obredima koristili latinski, i pravoslavaca, koji su koristili grčki jezik. Pored toga, ova je crkva bila potpuno autonomna i nezavisna od vanjskih uticaja i pretenzija. Bogumili su tako čuvali samostalnost Bosne od tuđinaca, naročito od Mađara, koji su se željeli preko katoličke crkve miješati u unutrašnju politiku naše zemlje. Pored toga, ugarski kraljevi su imali i neskrivene teritorijalne pretenzije prema našoj zemlji. Tadašnji bosanski vladar Kulin-ban brzo je shvatio vrijednost Bosanske crkve za očuvanje Bosne. On i svi njegovi velikaši “dobri Bošnjani” pristali su uz krstjane, te je “Crkva bosanska” postala jedina priznata vjerska organizacija u Bosni.
Crkva bosanska se odmah od svog nastanka stavila na čelo borbe za očuvanje nezavisnosti naše zemlje. Njeno vođstvo je predvodilo sve odbrambene ratove vođene u toku križarskih i osvajačkih ratova protiv naše zemlje i našeg naroda, koje su vodili naši susjedi, a koje su inicirale rimske pape pod izgovorom zatiranja krivovjerja u našoj zemlji. Skoro kroz sve vrijeme postojanja “Crkva bosanska” je participirala u vođstvu države i radu državnog sabora. Crkva bosanska je imala jako veliki uticaj na neposredni izbor skoro svih srednjovjekovnih vladara Bosne, kao i na kreiranje tadašnje unutrašnje i vanjske politike naše države u dugom vremenskom periodu, i to sve do početka 15. vijeka, kada je njen uticaj počeo naglo opadati. Uticaj na državnu politiku Crkva bosanska je imala sve do pada pod Turke i posljednjeg dijela Bosne, Bosansko-humske zemlje ili Hercegovine 1486. godine. Crkva bosanska je i smjenjivala bosanske vladare u slučajevima kada bi oni vodili pogrešnu politiku koja je mogla ugroziti unutrašnje jedinstvo, stabilnost i opstanak države. Ona je takođe posredovala u pregovorima sa susjednim zemljama, kao i u izmirenju međusobnih sukoba i razmirica između bosanskih velikaša, kao i sukoba između velikaša i bosanskih banova, kasnije kraljeva.Vremenom, na svakom bosanskom plemićkom posjedu služili su krstjani kao diplomati i savjetnici, a velikim dijelom su i poticali iz tih plemićkih porodica.
(nastaviće se)