Piše: Saud Grabčanović
Rumunski front
Rumunski front (Rumunski pohod) predstavljao je sukob Rumunije (odnosno njene vojske), uz pomoć Rusije, protiv Centralnih sila tokom Prvog svjetskog rata.
Na početku Prvog svjetskog rata Rumunija je proglasila neutralnost koja je trajala sve do 1916. godine. Pod pritiskom Rusije i zapadnih saveznika Rumunija je prihvatila da uđe rat na strani sila Antante, pod uslovom da nakon rata dobije Transilvaniju. Ta teritorija pod mađarskim nazivom Erdelj bila je u sastavu Ugarske od 1867. godine. Međutim, većinsko stanovništvo ove regije su činili etnički Rumuni. Saveznici su rumunske uslove prihvatili krajem ljeta 1916. godine. Rumunija je potpisala sporazum sa saveznicima 17. avgusta 1916. godine, a rat protiv Centralnih sila je proglasila 27. avgusta 1916. godine. Rumunija je imala dosta veliku vojsku od oko 500.000 vojnika u 23 divizije. Međutim, više od pola vojske je bilo loše obučeno, oprema je bila u lošem stanju, a i oficiri su bili slabo obučeni. Tri rumunske armije su 27. avgusta 1916. godine započele sa napadima kroz južne Karpate i na Transilvaniju. Početni napadi su bili uspješni i potisnili su slabe austrijske jedinice sa planina, ali onda su Nijemci poslali 4 divizije da pomognu austrijske snage. Već do sredine septembra zaustavljena je rumunska ofanziva. Rusi su pomogli Rumunima sa tri divizije na sjeveru Rumunije.
Prvi kontranapad trupa Centralnih sila izveden je pod komandom generala Augusta fon Makenzena, koji je komandovao višenacionalnom vojskom sastavljenom od bugarskih divizija, nekoliko osmanskih divizija i njemačkom divizijom. Ta armija je napala 1. septembra iz Bugarske. Ostali su na južnoj strani Dunava i krenuli su prema Konstanci. Jedan rumunski garnizon se predao 6. septembra. Rumunski ratni savjet je 15. septembra odlučio da zaustavi ofanzivu u Transilvaniji i da krenu u obračun sa Makenzenovom snagama u Dobrudži. Istoga dana zajedničke rumunske i ruske divizije krenule su u ofanzivu u Dobrudži, ali sa malo uspjeha. Načelnik njemačkog generalštaba Falkenhajen je započeo sa kontranapadom 18. septembra na rumunsku prvu armiju kod Hatega i zaustavio je napredovanje rumunske armije. Osam dana kasnije dvije njemačke planinske divizije su odsjekle dijelove rumunske vojske kraj grada Sibiua. Poraženi Rumuni su se povukli u planine, a Nijemci su zauzeli prelaz Turnu Rosu. Rumunska Druga armija je 4. oktobra napala Nijemce kod Brašova, ali napad je odbijen i Rumuni su bili prisiljeni na povlačenje. Četvrta rumunska armija povukla se na sjeveru bez mnogo borbi, pa je do 25. oktobra rumunska vojska svuda bila vraćena unutar svojih granica.
U Dobrudži general Makenzen je 20. oktobra započeo novu ofanzivu, u kojoj je porazio rusku vojsku u Dobrudži. Rusi su se povukli iz Konstance prema močvarnom području delte Dunava. Ruska armija je bila demoralizovana i gotovo bez snabdijevanja. Makenzen je tajno povukao pola svoje vojske do Svištova sa namjerom da pređe Dunav. U isto vrijeme Falkenhajenove snage su izvele nekoliko napada na planinske prelaze, da bi našli slabu tačku rumunske odbrane. Posle nekoliko nedjelja najbolje snage (elitni Alpski korpus) je pripremio na jugu za napad na Vulkanski prelaz. Napad je započeo 10. novembra 1916. godine, a do 26. novembra rumunska vojska je potisnuta sa planinskog prelaza u niziju. I drugi dijelovi Falkenhajenovih snaga uspešno su se probili kroz planine po snijegu. Rumunska armija je bila u kritičnom stanju zbog stalnih borbi u uslovima vrlo slabog snabdijevanja.
Makenzenove najbolje snage su 23. novembra izvele iznenadni napad i prešle Dunav na dva mjesta blizu Svištova. Rumunska vojska je sama krenula u ofanzivu 1. decembra. Makenzen je uspješno pomjerio snage da bi se odbranio od napada, a Falkenhajn je odgovorio napadom na svim tačkama. Rumunska vlada i dvor su pobjegli u Jaši. Falkenhajnova konjica je zauzela Bukurešt 6. decembra 1916. godine. Ostatak rumunske armije su spasile kiše i loše ceste. Zarobljeno je 150.000 rumunskih vojnika. Rusi su bili prinuđeni da pošalju mnoge divizije na granično područje da bi spriječili invaziju južne Rusije. Nemačka armija se borila do sredine januara 1917. godine. Rumunska armija se nastavila boriti, ali većina Rumunije je pala pod njemačku okupaciju. Rumunski gubici u ovom ratu se procenjuju između 300.000 i 400.000 (uključujući zarobljenike) dok se njemački, austrijski, bugarski i osmanski gubici su procjenjeni na oko 60.000 mrtvih, ranjenih i zarobljenih vojnika.
U borbama na frontu u Rumuniji u trupama K&K monarhije učestvovali su i naši pretci iz Bijeljine i Bijeljinskog kotara. Mnogi od njih su na ovom frontu poginuli, bili ranjeni ili zarobljeni od strane Rumuna i Rusa. Ovdje vam iznosim relevantne podatke sa imenima tih naših ratnika :
Spisak poginulih,ranjenih i zarobljenih vojnika vojske K&K Monarhije iz Bijeljine i Bijeljinskog kotara na frontu u Rumuniji 1916/1917.godine
Poginuli i umrli vojnici :
1.Bojić Vidak iz Ugljevika, rođen 1881. godine, Ers. Infanterist (rez. pješadinac), BH IR,Nr.2, 14. baonkomp. (BH Inf.reg nr.3), poginuo 16.01.1917. godine, Verlustliste Nr.603.1917-07-28
2. Zarić Jovo iz Koraja, rođen 1879. godine, Jeger (lovac), BH FJB Nr. 5, 2. komp. (BH lovački bataljon), poginuo 18.10.1916. godine, Verlustliste Nr.603.1917-07-28
3. Lazić Lazo iz Batkovića, rođen 1884. godine, Infanterist (pješadinac), BH IR Nr. 1, IR Nr. 5, 4. komp. (BH Inf.reg nr.3), poginuo 09/19.08.1917. godine, Verlustliste Nr. 616.1917-10-12
4. Rakić Luka iz Suhog Polja, rođen 1878. godine, Jeger (lovac), BH FJB Nr.3, 2. komp. (BH lovački bataljon), poginuo 28.08.1917. godine, Verlustliste Nr. 616.1917-10-12
5. Makić Luka iz Krive Bare, rođen 1883. godine, Infanterist (pješadinac), BH IR Nr.3. MG. komp, (BH Inf.reg nr.3), poginuo 28.08.1917. godine, Verlustliste Nr. 617.1917-10-13
6. Pajkanović Jovo iz Vršana, rođen 1886. godine, Infanterist (pješadinac), BH IR Nr.3. MG. komp. (BH Inf.reg nr.3), poginuo 19.08.1917. godine, Verlustliste Nr. 617.1917-10-13
7. Simić Nikola iz Dvorova, rođen 1887. godine, Infanterist (pješadinac), BH IR Nr.3. 2. komp. (BH Inf.reg nr.3), umro 07.09.1917. godine, Verlustliste Nr. 618.1917-10-17
Ranjeni vojnici:
1. Perić Dimitrije iz D.Čađavice, rođen 1889. godine, Jeger (lovac), BH FJB Nr.4, 2. komp. (BH lovački bataljon), Verlustliste Nr. 599.1917-07-14
2. Stankić Veljko iz Bijeljine, rođen 1889. godine, Patrouilfuhrer (vođa patrole), BH FJB Nr. 4, 2. komp. (BH lovački bataljon),Verlustliste Nr. 599.1917-07-14
3. Vučičević Milan iz Ljeljenče, rođen 1892. godine, Jeger (lovac), BH FJB Nr.4, 2. komp. (BH lovački bataljon), Verlustliste Nr. 599.1917-07-14
4. Matić Matija iz Crnjelova, rođen 1886. godine, Jeger (lovac), BH IR Nr.1, FJB Nr.5, 9. komp. (BH lovački bataljon), Verlustliste Nr.603.1917-07-28
5. Topčić Ramo iz Bijeljine, rođen 1893. godine, Patrouilfuhrer (vođa patrole), BH IR Nr. 1, FJB Nr. 5, 3. komp. (BH lovački bataljon),Verlustliste Nr.603.1917-07-28
6. Živanović Jovo iz Batkovića, rođen 1882. godine, Jeger (lovac), BH FJB Nr.5, 2. komp.(BH lovački bataljon), Verlustliste Nr.603.1917-07-28
Zarobljeni vojnici:
1. Mitrović Pero iz Bukovice, rođen 1889. godine, Unterjeger (desetar lovaca), BH FJB Nr. 4, 6. komp. (BH lovački bataljon), u logoru ? u Rumuniji, Verlustliste Nr. 599.1917-07-14
2. Pašalić Suljo iz Bijeljine, rođen ? godine, Jeger (lovac), BH FJB Nr.5, 4. komp. (BH lovački bataljon), u logoru ? u Rumuniji, Verlustliste Nr.603.1917-07-28
Spisak poginulih,ranjenih i zarobljenih vojnika vojske K&K monarhije iz Bijeljine i Bijeljinskog kotara na frontu u Rumuniji 1917/1918. godine
Poginuli i umrli vojnici :
1. Petrović Cvijetin iz Patkovače, rođen 1898. godine, Jeger ( lovac), BH FJB Nr. 4, 3. komp. (BH lovački bataljon), poginuo 24.10.1917. godine, Verlustliste Nr. 645.1918-01-24
2. Tešić Cvijan iz Bogutovog Sela, rođen 1877. godine, Lst Jeger (teški lovac), BH FJB Nr. 6, 2. komp. (BH lovački bataljon), poginuo 24.10.1917. godine, Verlustliste Nr. 643.1918-01-18
3. Gruhonjić Husejn iz Janje, rođen 1891. godine, Infanterist (pješadinac), BH IR. Nr. 4, IR Nr. 79, (BH Inf.reg nr.3), poginuo 01.08.1917. godine, Verlustliste Nr. 658.1918-03-09
4. Milošević Trišo iz Vršana, rođen 1886. godine, Infanterist (pješadinac), BH IR. Nr. 2, 18. komp. (BH Inf.reg nr.3), poginuo 30.12.1917. godine, Verlustliste Nr. 659.1918-03-13
5. Muslimović Ahmed iz Bijeljine, rođen 1884. godine, Schutze (zaštitni korpus) BH IR Nr. 11, k.k.SchR Nr. 23, 9. komp. poginuo 04.09.1917. godine, Verlustliste Nr. 659.1918-03-13
6. Jovanović Branko iz Golog Brda, rođen 1889. godine, Jeger ( lovac), BH FJB Nr.4, 2. komp. (BH lovački bataljon), poginuo 18.12.1917. godine, Verlustliste Nr. 662.1918-03-23
7. Ivanović Ostoja iz Vršana, rođen 1872. godine, Res. Infanterist ( rez.pješadinac) BH IR. Nr. 3/ Nr. 79, 12. komp. (BH Inf.reg nr.3), poginuo 22.08.1917.godine, Verlustliste Nr.702.1918-11-26
Ranjeni vojnici:
1. Mitrović Obren iz V.Obarske, rođen 1896. godine, nfanterist (pješadinac), BH IR. Nr. 96, 9. komp. (BH Inf.reg nr.3), Verlustliste Nr. 660-1918-03-15