Piše: Saud Grabčanović

Orlovo polje – staro ime za Semberiju

 

    Okolina grada Bijeljine u srednjem vijeku, prije turskih osvajanja,  nazivala se  Orlovo polje.  Kada su Osmanlije osvojile naš kraj, zatekli su to ime, i ono se kasnije spominje u turskoj administraciji u cijelom periodu njihove vladavine. To ime, Orlovo polje,  korišteno je u zvaničnim osmanskim dokumentima, a bilo je u upotrebi i kod običnog naroda. Orlovo polje je u doba Osmanskog carstva bila veoma važna vojna lokacija, posebno u vrijeme priprema za velika osvajanja i ratove protiv Ugarske i Austrije. Na Orlovom polju je bilo glavno taborište na kojem se  skupljala bosanska vojska iz cijelog Bosanskog ejaleta . Bosanci su tu čekali dolazak glavnine turske vojske, koja je dolazila iz Istanbula  preko Jedrena, Sofije, Niša, Užica i Višegrada. Kada bi turska vojska stigla na Orlovo polje, tu bi im se pridružili Bošnjaci. Osmanska vojska bi onda prelazila preko Save i nastupala kroz Slavoniju ka Osijeku, Budimu i dalje ka Evropi.

Današnje ime  našeg zavičaja Semberija je novijeg datuma i ono je  u upotrebi tek od kraja 19.vijeka. Ime Semberija se  počelo  koristiti u doba kada je ovim krajevima vladala Habzburška monarhija. Stari naziv našeg zavičaja – Orlovo polje, postoji i danas i koristi se za samo jedan manji dio Semberije koji se nalazi između Janje i Bijeljine,  na području prema rijeci Drini . Najvjerovatnije se  i ranije ovaj naziv koristio samo za dio današnje Semberije, i to onaj koji je tada bio potpuno iskrčen od stoljetnih šuma i kultivisan za zemljoradnju. To znači da je samo taj iskrčeni dio predstavljao to polje sa imenom Orlovo, a ostatak okoline grad, ,otprilike tri četvrtine današnje Semberije, pokrivale su stoljetne šume. Ovo nam ukazije na to da se ovaj stari toponim nije poklapao sa granicama današnje Semberije, nego se odnosio na znatno manju površinu. Prema raspoloživim podacima, u doba prije Beogradskog mira i 1739. Godine, na tlu današnje Semberije je bilo veoma malo iskrčene šume i obradive zemlje. Ta tadašnja obradiva površina je predstavljala tek oko četvrtinu površine današnje Semberije. Semberija je prije Beogradskog mira bila veoma slabo naseljeno područje, a o tome nam najbolje govore turski defteri. U okolini grada se tada spominje tek nekoliko sela: Mirkovci,Čukojevići ,Grm selište, Gojsal selište, Janja, Tvrtkovac, Obrovac i Rača bosanska. Pored tog polja, koje se  nalazilo otprilike u sredini današnje Semberije, iskrčeni su bili samo još putni pravci prema Rači i Brčkom na sjeveru, i put prema Zvorniku na jugu. Ti su putevi vodili kroz ogromne šume pune divljih zvijeri i hajduka- drumskih razbojnika. U našem kraju su prije Beogradskog mira u gradu živjeli Bošnjaci-muslimani, a okolinu su naseljavali Vlasi, narod rumunskog porijekla.Vlasi su se pretežno bavili stočarstvom i bili su loši poljoprivrednici.Tako je u Semberiji prije 1739. preovlađivalo stočarstvo, dok je poljoprivredna proizvodnja bila jako slaba. Bijeljinski begovi, kao i begovi iz okolnih mjesta,  rado su lovili u okolnim šumama izuzetno bogatim raznim zvjerinjem, pa je naš kraj u ta vremena bio poznato lovište. Nakon Beogradskog mira, Semberija postaje has zvorničkog sandžak-bega, a posjede u Semberiji dobija i više begovskih porodica koje su i danas poznate u gradu: Fidahići, Rifatbegovići, Pašići, Preljubovići, Ljubovići, Begzadići,  Muradbegovići…U opustjelu i šumama obraslu Semberiju begovi naseljavaju svoje kmetove, pravoslavce koje dovode iz Crne Gore i istočne Hercegovine. Novopridošlo stanovništvo počinje sa paljenjem i krčenjem šuma i očišćeno tlo se pretvara u obradivo zemljište.Tako se površina Orlovog polja povećava nauštrb stoljetnih šuma. Novi su stanovnici bili vičniji zemljoradnji od starosjedilaca Vlaha . Doseljenici podižu čitav niz novih sela u Semberiji, od kojih većina i danas postoji.Tada dolazi i do velikog naseljavanja grada pretežno muslimanskim stanovništvom, i to  muhadžirima iz : Mađarske, Srema, Slavonije, Banata, Erdelja i Dalmacije. Gradsko stanovništvo se za kratko vrijeme enormno povećava. Grad se zbog trgovine sa obližnjom Austrijom naglo privredno razvija i postaje poznato i bogato mjesto i trgovinski centar regije. Posebno masovno naeljavanje grada i okoline  muslimanskim stanovništvom,  bilo je u 19.vijeku i to pred sam kraj turske vladavine. U to vrijeme Bijeljinu i Janju masovno naseljavaju Bošnjaci- muslimani prognanici iz kneževine Srbije.