Bijeljinci na Golom otoku od 1949. do 1956. godine
Piše: Saud Grabčanović
Uvod
Milovan Đilas :
Goli otok je najmračnija i najsramnija pojava u jugoslovenskom komunizmu. Goli otok je i nešto više, nešto gore i užasnije: neslućeno posrtanje i neslućeno ponižavanje“
O logoru na Golom otoku i stradanju logoraša na njemu veoma se malo pisalo i objavljivalo sve do posljednjeg rata na ovim prostorima. To je u nekadašnjoj našoj zajedničkoj državi dugo godina bila „tabu tema“, koju su komunističke vlasti gurale pod „tepih“ i istinu o njemu sakrivale od svog naroda. Nakon Titove smrti počelo se o njemu javno pisati. Od početka osamdesetih godina Goli otok je postao zanimljiv kao tema istoričarima, publicistima, novinarima i književnicima. Temu su obrađivali Milovan Đilas: „Pad nove klase – Povest o samorazaranju komunizma“, Beograd, 199., Dragan Marković: „Zavera Informbiroa“, Beograd, 1987, Dragan Marković: „Istina o Golom otoku“, Beograd, 1987. i „Zašto su smenjeni-Političke krize u Jugoslaviji“, Beograd, 1987, „Tri izazova Staljinizmu“, Rijeka, 1983, Branko Petranović: „Istorija Jugoslavije 1918-1978“, Beograd, 1980, Dragoslav Mihailović: Goli otok 4 i drugi. Akademik Antonije Isaković je 1982. dobio NIN-ovu nagradu za roman “Tren 2”.
Logor na Golom otoku su za svoje dojučerašnje partijske drugove, revolucionare, prijatelje i saborce iz rata, partizanske oficire i komandante, često i narodne heroje, stvorili Tito i njegove pristalice početkom pedesetih godina prošloga vijeka. Cilj im je bio politička, pa i fizička eliminacija političkih neistomišljenika-pristalica SSSR-a i njegovog vođe Staljina, sa kojim je KPJ na čelu sa Titom došao u direktni sukob. Mnogi članovi tadašnje KPJ, koji su tek izašli iz strašnog Drugog svjetskog rata, bili su opčinjeni Sovjetskim Savezom i njegovim vođom Staljinom, koga su smatrali svojim vrhovnim vođom, kome je i Tito podređen. Kada je u ljeto 1948. godine došlo do sukoba između KPJ i Kominforma, tačnije između Tita i Staljina, oni su se direktno svrstavali na Staljinovu stranu. Svi oni koji su se tako javno deklarisali bili su označeni kao IB-ovci (pristalice Rezolucije Informbiroa) i kao takvi bili su odmah uhapšeni i zatočeni od strane strašne UDB-e, Titove političke policije koju je predvodio Aleksandar Ranković-Marko, inače njegova desna ruka i njegov zamjenik na komunističkom tronu. I mnogi oni koji se nisu javno izjašnjavali i koji su često bili lažno optuženi od svojih partijskih drugova -rivala kao „ruski ljudi i špijuni SSSR-a“, bili su takođe uhapšeni „pravedno osuđeni“ i poslani u Titove kazamate. Optuženi i uhapšeni IB-ovci su najčešće završavali u Titovom logoru za „neposlušne drugove“, koji je bio izgrađen na Golom otoku. Taj je logor uspostavljen neposredno nakon Rezolucije IB-a koja je donesena u ljeto 1948. godine. U tom su se logoru dešavale strašne stvari. Pod izlikom nekakvog „prevaspitavanja“ logoraši su premlaćivani, mučeni na sve načine i psihički i fizički, izgladnjivani, podvrgnuti teškom radu u kamenolomu…i na kraju bili i ubijani „po potrebi“! Kroz taj je logor je za oko 8 godina postojanja prošlo oko 16.000 logoraša, od kojih su mnogi tamo i umrli, najvjerovatnije neki od njih su bili likvidirani.
U logoru na Golom otoku bilo je logoraša iz svih krajeva tadašnje FNRJ, a među nesretnicima koji su se našli na Golom otoku bilo je dosta naših Bijeljinaca, ukupno njih 77, od toga 75 muškaraca i dvije žene. Našim logorašima, bijeljinskim IB-ovcima, posvetio sam posebno poglavlje u ovom radu u kojem sam naveo njihova imena i lične podatke, kao i podatke o vremenu njihovog boravka u tom logoru. Između svih bijeljinskih IB-ovaca koji su kao logoraši bili internirani na Goli otok, posebno možemo izdvojiti dvojicu koji su kao prvoborci i komunistički rukovodioci bili najznačajniji i najpoznatiji među njima. To su bili : Radovan-Radika Ilić, prijeratni advokat iz Međaša i Abdulah Pjanić, sajdžija iz Bijeljine. Radika Ilić je sa Fadilom Jahićem-Špancom bio glavni organizator ustanka u našem kraju, te ratni komandant bijeljinskog partizanskog odreda. U NOB-u on je stekao visoke vojne činove, te je poslije rata obavljao visoke vojne i političke dužnosti u FNRJ. U doba rezolucije IB-a opredijelio se na stranu Kominforma i Staljina, što ga je koštalo gubitka svih ratnih priznanja, potpunog brisanja iz istorije NOB-a i dugogodišnje robije na Golom otoku. Abdulah Pjanić je, uz Radovana –Radiku Ilića, bio najistaknutiji među svim bijeljinskim IB-ovcima koji su bili zatočeni u logoru na Golom otoku. Abdulah Pjanić je bio jedan od najstarijih i najpoštovanijih komunista Jugoslavije, još iz vremena nastanka KPJ. U doba Kraljevine Jugoslavije on je bio poznati komunistički ilegalac i organizator radničkih sindikalnih podružnica, kao i tajnih komunističkih ćelija u gradu Bijeljini. On je, između ostalog, bio prvoborac u NOB-u i partizanski oficir. Abdulah je u ratu obavljao visoke partijske dužnosti, bio je delegat ZAVNOBIH-a na prvom zasjedanju u Mrkonjić Gradu 25.11.1943. godine, kada su udarani temelji današnje BiH, te rezervni delegat na drugom zasjedanju AVNOJ-a u Jajcu 29.11.1943. godine, kada su postavljani temelji nove Titove Jugoslavije. Abdulah Pjanić je bio predsjednik opštine Bijeljina 1943. Godine, kad je Bijeljina bila prvi put bila oslobođena. I po završetku Drugog svjetskog rata Abdulah je bio predsjednik Opštine i Sreza Bijeljina od 1945.godine pa sve do marta 1951.godine, kada je uhapšen kao IB-ovac i odveden na Goli otok. Abdulaha Pjanića je to koštalo gubitka svih ratnih priznanja, brisanja iz istorije NOB-a i KPJ i dvogodišnjom robijom na Golom otoku, koja se završila njegovom smrću nakon samo 6 mjeseci tamnovanja.
(nastaviće se…)