E sad, postavlja se pitanje da li je pod “srpskom vojskom“ Dodik ubraja i gotovo 58.000 Srba u stalnoj službi Beča i gotovo 120.000 mobilisanih koji su išli na Srbiju i koji su se borili na strani Austro-Ugarske? Da li pod “našim žrtvama“ ubraja i ove ljude od kojih je većina nastradala od Srbije do Soče?
Piše: Dragan BURSAĆ
Zvanični narativ u povodu obilježavanja 110. godišnjice Cerske bitke u Srbiji kaže da je to bila bitka koja je počela 15. avgusta 1914, trajala je do 20. avgusta i završila se “briljantnom pobjedom srpske vojske nad mnogo nadmoćnijom austrougarskom armijom.“
Dalje se navodi kako je to bitka koja se odigrala na planini Cer i kako je bila prva saveznička pobjeda u Prvom svjetskom ratu, a njena važnost nadilazi vojničku strategiju.
Ovih dana biće obilježena 110. godišnjica ove bitke u Srbiji, a uz srbijansko rukovodstvo, na svečanosti će biti prisutna i vrhuška Crkve Srbije i rukovodstvo bosanskohercegovačkog entiteta Republika Srpska, što će se, pokazaću, ispostaviti kao potpuni istorijski apsurd.
“Cerska bitka je simbol hrabrosti i izdržljivosti srpskog naroda, koji se, uprkos ogromnim gubicima u prethodnim ratovima i suočavajući se sa nadmoćnijim neprijateljem, nije povukao pred izazovom“, navodi se u prorežimskim Večernjim novostima. I to je u suštini tačno, da nije jednog velikog – ali.
No, krenimo od početka.
‘Nijesmo mi Švabe, mi smo Srbi!’
Odavno je poznata priča da su se u osvit Velikog rata 1914. u Zemunu i okolini srbijanski vojnici preko Dunava i Save dovikivali i prepirali sa austrougarskim vojnicima ne bi li verbalno (za početak) napakostili jedni drugima. Sa južne, srbijanske strane, srpski vojnici su dovikivali Austrougarima: “Švabe, predajte se!”, a austrougarski vojnici su im odgovarali: “Nijesmo mi, jado, Švabe – mi smo Srbi iz Like. Gdje si vidio da se Srbi predaju“.
Gle čuda! Ispostavilo se da sa na obje strane, u rovovima i Austro-Ugarske i Srbije, bore Srbi.
Osim Srba iz Hrvatske, u Zemunu je među Austrougarima bilo i mnogo Srba iz Bosne iz gradova Tuzle, Bijeljine i Brčkog. Sve ovo se navodi u memoarima Gojka Nikoliša Korijen, stablo, pavetina, objavljenim u Zagrebu 1980.
Više od 100.000 Srba u austrougarskoj agresiji na Srbiju
Precizniji podaci, koje iznosi Goran Vasin, srpski istoričar i redovni univerzitetski profesor u Novom Sadu, sa Odsjeka za istoriju, govore o pravim razmjerama učešća Srba na stani Austro-Ugarske monarhije u agresiji na Srbiju. Ovi podaci su sustavno sve ove godine i decenije gurani pod tepih kako bi se sačuvao mit o zajedničkom svevremenskom stremljenju svih Srba ka jednoj državi.
U svojoj knjizi Prečanski Srbi u Velikom ratu, iz 2019. godine, profesor Vasin kaže, između ostalog, da se na Srbe u austrougarskoj vojsci zaboravilo, posebno na njihove velike uspjehe na Soči, iz razumljivih razloga politike Kraljevine SHS između dva svjetska rata.
Čini se čini, taj “zaborav“ se protegao sve do današnjih dana.
Zapravo, toliko se protegao da jedan Milorad Dodik omalovažava baš Srbe i to bosanske Srbe koji su se borili na strani Monarhije protiv Srbije.
Nekoliko pitanja za Dodika
Podsjetiću, prije dvije godine, čestitajući dan primirja u Velikom ratu, Milorad Dodik se zahvalio srpskoj vojsci.
“Sa ponosom i posebnim pijetetom treba da čuvamo uspomenu na sve naše žrtve, civile i ratnike, koji su junački stradali od 1914. do 1918. godine… Nikada niko, ni danas ni sutra, ne smije da dozvoli da se ostvare razni pokušaji revizije istorije i da se fokus za krivicu rata prebaci sa osvajačke na srpsku, oslobodilačku vojsku kako to zagovaraju određeni svjetski politički krugovi. Srpski narod je platio visoku cijenu da bi se neko danas igrao sa našim žrtvama, jer je skoro trećina srpskog stanovništva dala život za otadžbinu, ali i za našu slobodu danas”, naveo je tada Dodik.
E sad, postavlja se pitanje da li je pod “srpskom vojskom“ Dodik ubraja i gotovo 58.000 Srba u stalnoj službi Beča i gotovo 120.000 mobilisanih koji su išli na Srbiju i koji su se borili na strani Austro-Ugarske? Da li pod “našim žrtvama“ ubraja i ove ljude od kojih je većina nastradala od Srbije do Soče?
Da li su “neprijatelji srpstva“, primjerice, Miloš Crnjanski i mnogi drugi koji su se mobilisani borili na strani Austro-Ugarske?
Da li je upravo to što on radi revizija istorije, dok je spočitava drugima?
I zapravo, ključno pitanje jeste: zašto je ova tema do dana današnjeg tabuizirana?
A tabuzirana je do apsurda jer su preci i Dodika, i Vučića, i Vulina, i velikog broja glavešina srpskog sveta bili podanici Austro-Ugarske monarhije, a mnogi su baš pod tom zastavom atakovali na Srbiju.
I onda u istorijskoj pervertiji ispada da su proslavu pobjede Srbije u Cerskoj bici organizovali potomci građana Austro-Ugarske monarhije.
To samo po sebi uopšte nije tragično. Naprotiv, svjedoči o potpunom apsurdu ratovanja kroz istorijsku prizmu, ali jeste licemjerno kada se čuje današnji narativ o nekakvoj pansrpskoj, pa još viševjekovnoj zajedničkoj borbi protiv okupatora, ako se zna da su baš Srbi bili jedni od najboljih boraca u Velikom ratu i to baš na strani tog okupatora.
Srbiji nepoznati feldmaršal Svetozar Borojević
Historičar Goran Vasin dalje navodi kako su Srbi iz Hrvatske, a posebno sa prostora nekadašnje Vojne granice, imali zapaženu ulogu u jedinicama Habsburške vojske – posebno u Galiciji i na Soči. I kako su bili mahom pouzdani i sposobni vojnici Borojevićevih jedinica.
A ko je Borojević? Svetozar Borojević? O njemu i njegovom životu bi bilo malo 10 tekstova napisati.
Riječ je o jedinom južnoslavenskom feldmaršalu u Austro-Ugarskoj monarhiji. Riječ je o Srbinu (pravoslavne vjeroispovijesti) po rođenju, koji se izjašnjavao kao Hrvat, a koji je rođen 1856. godine u selu Umetići u blizu Kostajnice u Hrvatskoj. Svoj život je posvetio vojnoj karijeri. Tako je, samo ukratko, 1895. postao pukovnik (Oberstleutnant), a 1897. brigadir (Oberst); 1904. proizveden je u general-majora (Generalmajor) i tako je postao glavni zapovjednik u Hrvatskom domobranstvu. Austrougarski car i kralj Franc Jozef I mu je 1905. godine dodijelio vrlo prestižnu ugarsku plemićku titulu „von Bojna“. A 1908. godine Svetozar Borojević je dobio čin general-pukovnika (Feldmarschallleutnant), a 1913. godine dobija čin generala (General der Infanterie).
Na početku Prvog svjetskog rata učestvuje u mahom uspješnim vojnim operacijama Treće austrougarske armije na Istočnom frontu prema Rusiji. Nakon prvih poraza austrougarskih trupa na Istočnom frontu i gubitka grada Pšemisla, smijenjen je komandant Istočnog fronta, a na čelo Treće armije i na položaj komandanta fronta postavljen je general Svetozar Borojević von Bojna.
Srpske kosti od Galicije do Soluna zahtijevaju da se o njima priča
Za pokazano junaštvo u borbama 1916. godine on je dobio najviši generalski čin, postao je general pukovnik (Generaloberst), a sljedeće godine preuzeo je zapovjedništvo nad cijelim Jugozapadnim frontom. I na kraju, Svetozar Borojević von Bojna 1918. godine postaje feldmaršal, što je bio najveći mogući čin u austrougarskoj armiji tog vremena.
Hoće li se njegovo ime spominjati ili će ga tretirati kao “srpskog izdajnika“ upravo oni čiji su se potencijalni preci borili pod Borojevićem u Velikom ratu?
Ili će se 110 godina poslije konačno otvoriti priča o učešću Srba u austrougarskoj vojsci, priča koja je velika i tragična kao uostalom sve ratne priče? I bitna je jedino ako se ispriča, a ne gura pod stoljetni tepih zaborava.
Ti ljudi i njihove kosti od Galicije, preko Soče i Kobarida do Soluna, zaslužili su svoju priču.
(slobodna.bosna.ba)