Piše: Saud Grabčanović
Uvod
U ovom radu ću obraditi jednu do sada potpuno neistraženu i nepoznatu temu vezanu za naš grad i njegovu istoriju. Radi se o istorijskoj činjenici koja je do danas bila skoro potpuno nepoznata i vezana je za jedan dosta magloviti period istorije naših krajeva . Riječ je o jednom strašnom događaju, kakvih je, inače, u istoriji našeg grada i našeg naroda bilo bezbroj, a mnogi su, kao i ovaj, do sada bili zaboravljeni i nepoznati. Radi se o sljedećem: naš grad Bijeljina je u tzv. Velikom Bečkom ratu 1688.godine teško stradao prilikom provale austrijskih i međunarodnih vojnih trupa u sjevernu Bosnu. Grad je bio spaljen i opustošen, a stanovništvo većim dijelom pobijeno. Podaci koje ću ovdje iznijeti do sad nisu objavljivani, a do njih sam došao sasvim slučajno, prilikom moje posjete Vojnom institutu i nacionalnoj biblioteci Republike Austrije u Beču. Podatke koje ću vam ovdje prezentirati pronašao sam u knjizi koju je napisao Wolfgang Meyer : „Die Türkenkriege und landkarten II « izdanje Wissenschaftliche Arbeiten aus dem Burgenland Eisenstadt.
Opsada Beča i početak Velikog bečkog rata
Nakon turskog osvajanja opustjelog grada Bijeljine 1521.godine, došlo je do njegove obnove i naseljavanja novim stanovništvom. Grad (prije bi se reklo selo) sporo se razvijao i to pod drugim imenom Četvrtkovac (Četvrtkovište). Uzrok tome su bila daljnja osmanska osvajanja i turski prodor ka Ugarskoj i centralnoj Evropi . Osmanskim zauzimanjem Slavonije, Srema, Banata i Ugarske naš se kraj za vrlo krako vrijeme našao duboko u pozadini, otprilike u sredini evropskog dijela Osmanskog carstva. Malena kasaba Bijeljina je bila daleko od granica carstva i stalnih ratova i pustošenja, koji su neprekidno trajali na rubnim dijelovima ogromne imperije. Osmansko je carstvo bilo na vrhuncu svoje moći i prostiralo se na tri kontinenta, a imalo je površinu veću nego nekadašnje Rimsko carstvo. U ta vremena velike ekspanzije Osmanskog carstva, grad Bijeljina i naš kraj nisu imali nikakvog posebnog strateškog značaja. O odbrani ovih prostora od mogućih vojnih napada neprijatelja u ta vremena se uopšte nije razmišljalo. Naši su se prostori tada smatrali bezbjednim sa vojnog stanovišta, prevashodno zbog svoje velike udaljenosti od granica carstva. Bijeljina i tadašnji Bijeljinci uživali su u dugom periodu idiličnog mira i blagostanja, koji je trajao oko 180. godina. U vrijeme tog blagostanja i mira niko nije mogao ni pretpostaviti kakva će katastrofa uskoro zadesiti Osmansko carstvo, a i sam grad Bijeljinu. I to nakon samo jednog jedinog izgubljenog rata! To je bio rat koji su Turci poveli 1683. godine i koji je imao presudan značaj za daljnju sudbinu carstva, a time i našega grada i naše Bosne. Pred kraj 17. vijeka na osmanski prijesto je došao energični sultan Mehmed IV, koji je planirao proširiti carstvo. On je htio da ostvari vjekovni san njegovih pradjedova- da zauzme « zlatnu jabuku»- grad Beč.
Umjesto pobjede i zauzimanja grada, Turci su 10. septembra 1683. godine doživjeli katastrofalni poraz pod zidinama Beča, kojeg su bili skoro osvojili! Turci su poraženi iznenadnim napadom s leđa od strane kombinovanih trupa poljskog kralja Jana Sobejskog III i njemačkog grofa Karla fon Lotingera. Te su trupe stigle u pomoć opsjednutom gradu u tajnosti, preko brda Kalemberga. Nakon ključne bitke pod Bečom, već sljedeće 1684. Godine, pod ingerencijom pape, svetog Inocenta XI (Benedetta Odescalchija), stvorena je međunarodna vojna koalicija za borbu protiv Turaka, takozvana «Sveta Liga». Koaliciju su sačinjavali : Sveto rimsko – njemačko carstvo (Habzburška monarhija), Poljsko – litvanska unija i Mletačka presvijetla republika. U ovu su koaliciju nešto kasnije ušli i : Carska Rusija (tada je nazivana Moskovsko Carstvo), Brandenburg ,Bavarska i još neke njemačke države. U krstaški pohod protiv islama i Turaka pozvani su i svi ostali evropski kršćani koji žele da se pridruže. Toj su se vojsci pridružili i mnogi dobrovoljci: Njemci, Englezi, Francuzi, Škoti… Sveta liga je predstavljala naslijednike nekadašnjih krstaša. Ta međunarodna armija je najprije bila pod komandom Francuza markgrafa Ludviga Badenskog i bavarskog izbornog kneza Maksimilijana II Emanuela. Kasnije će komandu nad tom armijom preuzeti po Turke fatalni princ Eugen Savojski. Turci su gubili bitku za bitkom od ove velike međunarodne koalicije. Veliko Osmansko carstvo se pod udarima ove moćne armije odjednom našlo u poziciji totalne propasti. Turcima je zaprijetio gubitak svih teritorija osvojenih u Evropi, pa čak i mogući gubitak Istanbula!
( Nastaviće se)