Piše: Saud Grabčanović
Rifatbegovići
Bijeljinska begovska porodica Rifatbegovići je došla u Bijeljinu i Semberiju iz Gradačca početkom 19. vijeka . Bijeljinski Rifatbegovići predstavljaju ogranak čuvene kapetanske porodice iz Gradačca-Gradaščevića. U Bijeljinu se doselio njihov predak po imenu Rifat-beg Gradaščević po kojem oni danas nose svoje prezime. Ova je porodica u svojoj istoriji bila istaknuta u društveno-političkom životu našeg grada. Dala je niz velikih ljudi među kojima možemo izdvojiti ove : Hasan-beg Rifatbegović, Nijaz Rifatbegović, prijeratni političar, prof. dr. med.sci Zijah Rifatbegović, specijalista opšte hirurgije UKC-a Tuzla, prof. prim. dr .med. sci. Adi Rifatbegović, specijalista za plastičnu, rekonstruktivnu i estetsku hirurgiju UKC-a Tuzla, Rifat Rifatbegović, rukometaš i sportski radnik….
Posjedi begova Rifatbegovića u osmanskim defterima Bijeljinskog kadiluka:
U I knjizi katastarskog popisa zamljišnih posjeda u Bijeljinskom kadiluku upisan jeRifatbegović Hasan-beg iz Bijeljine u selu Donji Brodac gdje je imao begluke i kmetovska selišta kao i svoj konak.
Posjedi begova Rifatbegovića u ostalim katastarskim dokumentima
U radu H. Kamberovića “ Begovski zemljišni posjedi u BiH od 1878. do 1918.“ stoji da je Avdi-beg Rifatbegović, Hasan-begov sin, posjedovao četiri selišta u Orlovom Polju kod Gradačca. (ABiH, ZMF, Pras.1152/1907). U selu Obudovcu Rifat-beg Rifatbegović (Gradaščević) iz Bijeljine je imao begluke i kmetovska selišta kao i u selu Zagonima. On je tu imao zemljišni posjed od ukupno 6.057,762 dunuma.(ABiH, AGD, br.109/20)
Napad na imovinu Rifatbegovića nakon Prvog svjetskog rata:
Početkom jula 1919.godine su od strane srpskih seljaka su napadnuti, opljačkani, spaljeni i porušeni begovski čardaci Rifat-bega Rifatbegovića u selu Kovanlucima. U ovom napadu je učestvovalo više stotina Srba seljaka iz Amajlija i Popova. Žandari su nakon ovog paleža uhapsili više seljaka koje su otpremili u Tuzlu. Početkom maja 1920. godine u pljački, paljevini i rušenju begovskih čardaka Rifat-bega Rifatbegovića, Ahmed-bega Gradaščevića i Izet-bega Jahića u selu Obudovac sudjelovalo je više stotina srpskih seljaka. Seljaci iz Obudovca izvršili su 3.05.1920. godine, napad sjekirama na konak Rifat-bega Rifatbegovića. Pristigla patrola žandarmerije je, došavši na lice mjesta, uhapsila 151. seljaka, od kojih je 25 zadržano u pritvoru, ali su oni do njihova dolaska uspjeli da načine veliku materijalnu štetu. (ABHS, FZVBiH, prez.br. 6320/1920. Kraljevstvo Srba, Hravata i Slovenaca, Odeljenje javne bezbednosti – Zemaljskoj vladi Sarajevo,Beograd, 1920). Načelnik Tuzlanskog okruga razgovarao je sa uhapšenim seljacima, koji “opravdavaju svoje postupanje tim, da je bivše Narodno veće u Brčkom stavilo na te konake natpise „Narodno dobro“ i oni su usljed toga te konake i smatrali ne više vlasništvom begova, nego vlasništvom naroda (…). Kad su videli da begovi raznose stvari iz konaka odlučili da ne dozvole begovima prisvajati narodnoga dobra i hteli su da podele te konake među se.” Tada su u kotaru Brčko osim navedenih zapaljeni i konaci Fehim-bega Biogradlije u Buzekari, Fadil-bega Fadilpašića u Breziku, Fuad-bega H. Alipašića u Pipercima. “Prazni, bez čuvara, (ovi čardaci, op. H.K.) postaju iz dana u dan sve više plenom okolnih seljaka, koji odnose od njih po malo crep, podnice brvna i štogod stignu.”( ABiH, AGD, br. 5371/20.)
(Nastaviće se)