Piše: Saud Gerabčanović
Prvog novembra 2005. godine je Generalna skupština UN-a donijela rezoluciju o obilježavanju 27. januara kao Dana sjećanja na žrtve holokausta. Cijeli svijet se na taj dan sjeća najstrašnijeg zločina u istoriji čovječanstva, počinjenog u Drugom svjetskom ratu od strane njemačkih nacista i njihovih satelita. Na taj dan 1945. godine Crvena armija je oslobodila zloglasni logor Aušvic u kojem je zatekla i oslobodila 7.500 preživjelih logoraša. U Drugom svjetskom ratu je nacistička mašinerija smrti ubila oko šest miliona Jevreja, uz skoro isto toliko pripadnika drugih naroda Evrope.
1) KRATKA ISTORIJA JEVREJSKOG NARODA
Na početku ovog rada želim Vas najprije upoznati sa istorijom Jevreja, naših nekadašnjih komšija, da biste saznali sve osnovne detalje vezane za njihovu prošlost. Jevreji su veoma interesantan narod kod kojeg je pripadnost religiji iznad nacionalne, rasne i etničke. Nešto slično su propovjedali rano kršćanstvo kao bratstvo u Kristu i prvobitni islam kao tzv. panislamizam, međutim oni to u praksi kao dugotrajno rješenje nikada nisu uspjeli napraviti! Nešto slično pod imenom „proleterski internacionalizam“ pokušavali su napraviti i komunisti, ali ni oni u tome nisu uspjeli.
Jevreji su kao narod, ali i kao drevna vjerska i religijska zajednica, svoj subjektivitet stekli hiljadama godina prije pojave kršćanstva i islama. Judaizam kao religija nastao je na Bliskom istoku i on je bio prva moderna monoteistička religija čije su osnove ugrađene u temelje obadvije navedene religije koje su kasnije nastale na istom tom području. Idejni tvorac te religije je bio prorok Mojsije (Musaa pejgamber) čije se učenje rodilo u starom Egiptu, a bilo je utemeljeno na neuspjelom eksperimentu sa monoteizmom faraona Ekhnatona. Na temeljima judaizma puno kasnije je nastalo kršćanstvo a šest vijekova iza kršćanstva na istim temeljima je nastao i islam. Zajednički temelji jevrejstva, kršćanstva i islama su nastali na Bliskom istoku u trokutu Jerusalem, Meka i Medina, odakle su se ove tri religije proširile širom zemaljske kugle. O zajedničkim korijenima sve tri te religije danas nam nedvojbeno govore stranice Biblije, Evanđelja i Kurana. Zbog svoje specifičnosti i posebne religije Jevreji i judaizam su se još u starom vijeku u svojoj postojbini suočili sa najmanje tri velike paganske imperije ili trima carstvima: faraonskim Egiptom, Babilonskim carstvom i Rimskim carstvom. Sa paganskim Perzijskim carstvom sreća Jevreja bila je promjenljiva, ali ostala tri velika carstva, Egipatsko, Babilonsko i Rimsko carstvo, Jevreje su porobljavali, često u samoj pradomovini Jevreja, zemlji Izraela i Palestini – Jerusalemu, Judeji, Galileji… Istorijski gledano, ova tri jevrejska ropstva i pogromi su doprinijeli da su preživjeli Jevreji vremenom u egzilu stvorili svoje dijaspore. ( El mundo Sefarad)
Genocid Rimljana nad Jevrejima i etničko čišćenje starog Izraela-raseljavanje
Nakon rimskih osvajanja jevrejske države početkom I vijeka nove ere, tačnije oko 70. godine nove ere, došlo je do velike pobune porobljenog jevrejskog naroda. Veliki dio Jevreja u doba te pobune protiv Rima snažno se uzdao u Mesiju, u metafizičko spasenje, u izravnu Božiju intervenciju, do koje, na njihovu žalost, nije došlo! Jevrejski ustanak je brzo bio ugušen u krvi, moćna rimska vojna sila je ponovno pokorila Izrael, Jeruzalem je pao, a Solomonov hram je bio opljačkan, zapaljen i razoren. Nakon sloma ustanka Rimljani su proveli bezobzirnu odmazdu –genocid nad Jevrejima. Pad Hrama i gubitak države uticao je na čitav daljnji razvitak jevrejstva. Nakon punih jedanaest vijekova jevrejska država je prestala postojati, trećina stanovništva smrtno je stradala, trećina je zarobljena i prodana u roblje, dok je preostala trećina nešto kasnije bila protjerana sa svojih ognjišta. Jedan manji dio preživjelih Jevreja je pobjegao i raselio se diljem tada poznatoga svijeta. Genocid Rimljana nad Jevrejima je završen progonom preživjelih sa teritorije Izraela i Palestine u rimske provincije u Evropi : Germaniju i Hispaniju, odakle su se kasnije Jevreji raselili širom sjeverne Afrike i Azije. Mnogi njihovi potomci su kasnije, nakon otkrića novih kontinenata, stigli i u Sjevernu i Južnu Ameriku i Australiju. Jevreji koje je Rimsko carstvo silom preselilo u Evropu, u tadašnju Germaniju u dolinu rijeke Rajne, prije blizu dvije hiljade godina, danas se nazivaju Aškenazi. Ti su se prisilni naseljenici izmiješali sa germanskim narodima čiji su mnogi pripadnici od Jevreja primili njihovu religiju.Vremenom su se ti Jevreji koji su živjeli u Njemačkoj integrisali sa njemačkom većinom, te su tako od nje primili i staro-njemački jezik koji su nazivali „Jidiš“ i kojim su govorili kao svojim maternjim, dok su svoj hebrejski jezik zaboravili i napustili. Hebrejski jezik su koristili samo u sinagogama pri vjerskim obredima. Takođe, jedan dio Jevreja iz Palestine je od strane Rimljana bio silom naseljen u provinciji Hispaniji, današnjoj Španiji. U Španiji se desio sličan proces kao sa Jevrejima koji su bili naseljeni u Njemačku. Jevreji naseljeni u Španiji izmješali su se sa većinskim lokalnim stanovništvom koje je dijelimično primilo jevrejsku religiju. Jevreji u Španiji su se nazivali Sefardi, primili su španski jezik kojeg su nazivali „Ladino“ i kojim su govorili kao svojim maternjim, dok su hebrejski zaboravili i napustili. Hebrejski jezik su i oni koristili samo u sinagogama pri vjerskim obredima. ( El mundo Sefarad ).
Sve ove navedene činjenice nam jasno govore da su današnji Jevreji u vrlo malim procentima potomci izvornih semitskih Jevreja prognanih iz starog Izraela. Prihvatanje njihove religije od strane njihovih susjeda i miješanje sa njima je rezultiralo time da današnji Jevreji predstavljaju jednu etničku i rasnu mješavinu čiji su semitski korijeni veoma upitni. Dokaz za ovu moju smjelu tvrdnju je postojanje tamnoputih Jevreja tzv. Falaša, doseljenika iz Etiopije koji danas žive u Izraelu.
(nastaviće se)
