Piše: Saud Grabčanović
„Revoluciju treba da rodi svaki narod sam, da podnese sve njene porođajne bolove – da bi doista bila njegova, jedina, neponovljiva. On treba iz svoje utrobe da rodi i ljude koji će znati što i kako treba raditi i imati smjelosti da to urade ne obzirući se na žrtve, ne zastajući na pola puta” (Rodoljub Čolaković).
Biografija
Rodoljub Čolaković – Roćko rođen je u Bijeljini 7. juna 1900. godine, u bogatoj trgovačkoj srpskoj građanskoj porodici, a umro je u Beogradu 30. marta 1983. godine. Nosilac je mnogih odlikovanja, domaćih i stranih, među njima i Ordena narodnog heroja i Ordena junaka socijalističkog rada. Sahranjen je na Novom groblju u Beogradu u Aleji zaslužnih građana.
Rodoljub Čolaković je bio veliki i veoma poznati komunistički revolucionar. On je sav svoj život posvetio borbi za izgradnju komunističkog poretka u Jugoslaviji i svojoj matičnoj republici Bosni i Hercegovini. Bio je i književnik, učesnik Španskog građanskog rata, učesnik narodnooslobodilačke borbe u Jugoslaviji, društveno-politički radnik SFRJ i SR Bosne i Hercegovine, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. Rodoljub Čolaković se učlanio u Socijaldemokratsku stranku Bosne i Hercegovine u martu 1919. kao student. Kasnije se pridružio „Crvenoj pravdi“, organizaciji koja je izvršila atentat na jugoslavenskog ministra unutrašnjih poslova Milorada Draškovića. Za učestvovanje u atentatu Čolaković je osuđen na 12 godina zatvora. Tokom služenja kazne u zatvoru u Lepoglavi upoznao je više prominentnih jugoslavenskih komunista, uključujući Mošu Pijade, s kojim je preveo „Kapital“ i druge tekstove Karla Marxa. (Narodni heroji Jugoslavije, „Mladost 1975.)
Nakon puštanja iz zatvora, Rodoljub Čolaković je emigrirao u Sovjetski Savez, a kasnije je učestvovao u Španskom građanskom ratu na strani republikanaca. Ovo ratno iskustvo mu je poslužilo, jer je 1941. godine bio jedan od organizatora narodnog ustanka protiv Nijemaca nakon napada na Jugoslaviju. Bio je politički komesar partizana u Bosni i Hercegovini, 1943. godine je bio jedan od osnivača i prvi urednik jugoslavenskog i bosanskohercegovačkog dnevnog lista Oslobođenje koje se tada štampalo u selu Donja Trnova kod Ugljevika. Vijećnik je svih održanih zasjedanja AVNOJ-a i ZAVNOBiH-a. Smatra se da je on bio idejni tvorac poznate kovanice vezane za našu republiku, a danas i državu: „ Bosna i Hercegovina nije ni srpska, ni hrvatska, ni muslimanska, nego i srpska, i muslimanska, i hrvatska!“ (Na današnji dan , Oslobođenje 5. avgust 2017).
Nakon rata Roćko je bio prvi predsjednik Narodne vlade Bosne i Hercegovine i bio na mnogim vladinim i partijskim pozicijama. Sjeća ga se i Pariz, Brisel i Beč, poznata je njegova knjiga “Kuća oplakana” Revolucionar koji je ljubio i svijet književnosti i publicistike, revolucionar koji je svoje ratne doživljaje opisao 1955. godine u zbirci koja je sačuvala njegovih pet knjiga uz “Zapise iz oslobodilačkog rata”.
Rodoljub Čolaković je mnogo pisao i objavio veliki broj knjiga i prevoda. Najznačajniji su mu radovi: „Španija u plamenu“ (1937), „Kuća oplakana“ (1941), gdje je opisao svoje tamnovanje u Lepoglavi, memoarski zapisi „Kazivanja o jednom pokoljenju“ (tri knjige) i „Zapisi iz oslobodilačkog rata“, u kojima je opisao svoje ratne doživljaje (pet knjiga 1946-1955), „Utisci iz Indije“ (1954) i „Susreti i sjećanja“ (1959). Čolaković je bio i na čelu redakcije pri izradi obimnog „Pregleda istorije KPJ“, i redakcije za prvo izdanje kompletnih djela Marksa i Engelsa. (Ko je bio Rodoljub Čolaković Roćko, Bijeljina.com. 5. 08.2017.)
Nažalost, danas je ovaj naš veliki Bijeljinac, autor trotomne knjige „Kazivanja o jednom pokoljenju“, potpuno odbačen i to od svih „strana“ u ovoj nesretnoj zemlji. Valjda se ni jednoj od tri nacionalističko-fašisoidne oligarhije danas ne sviđa ona njegova da „Bosna i Hercegovina nije ni srpska, ni hrvatska, ni muslimanska, nego i srpska, i muslimanska, i hrvatska“ , svaka od njih bi izgleda željela BiH samo za sebe, a da u njoj mjesta za druge i drugačije ne bude. Naš je Čolaković danas odbačen, kao i cijelo njegovo pokoljenje. Danas su nove, nazovi „demokratske“, a čitaj fašistoidne i kleronacionalističke vlasti u oba BiH entiteta potpuno odbacile, tačnije zabranile djela ovog velikana koja imaju elemente njegove autobiografije i veoma vrijedne hronike jednog vremena iz naše istorije . I glavno dijelo ovog našeg revolucionara i narodnog heroja, jednog od najzaslužnijih ljudi za stvaranje Republike Bosne i Hercegovine : „Zapisi iz Narodnooslobodilačkog rata“ odavno je izbačeno iz školske lektire u oba entiteta u BiH, a NOB i socijalistička revolucija su pretvoreni u fusnote đačkih udžbenika. Tako su književna djela, a i sam lik i djelo velikog revolucionara rodom iz našeg grada, poslana na naša čuvena polja zaborava.
Roćkove zasluge u stvaranju Republike Bosne i Hercegovine
Danas ima još živih sudionika istorijskih događaja koji će, bez obzira šta o tome neko mislio, posvjedočiti da je baš Rodoljub Čolaković-Roćko, naš veliki Bijeljinac, bio najzaslužniji što je BiH na prvom zasijedanju AVNOJ-a dobila status ravnopravne jugoslovenske republike. Bilo je i tada, naime, vrlo uticajnih ljudi koji su zagovarali podjelu Bosne između Srbije i Hrvatske, ali se Rodoljub Čolaković tome svim snagama suprotstavljao. Na kraju je s Avdom Humom otišao kod Tita i objasnio mu sve, a Tito je nakon toga razgovora rekao: „BiH će biti republika koliko i sve druge“! (Mala enciklopedija Prosveta,knjiga druga. „Prosveta“, Beograd 1959. godina.)
O tome nam svjedoči i Raif Dizdarević, jedan od sudionika burnih događaja:
“Rukovodstvo narodnooslobodilačkog pokreta BiH bilo je jedinstveno da ona može samo da bude jednaka u svemu sa drugim republikama. I tu je bio oštar sukob mišljenja. Rodoljub Čolaković i Avdo Humo su se pojavili u ime BiH pred komisijom gdje im je predočen stav da Bosna i Hercegovina ne može da bude federalna jedinica jednaka sa drugima, nego autonomna jedinica koja će biti direktno vezana za vrh Federacije. Prije toga je bilo mišljenja da bi mogla biti vezana za jednu ili drugu susjednu federalnu jedinicu – odnosno Srbiju ili Hrvatsku”, sjeća se Dizdarević.Tada je to pitanje došlo pred Tita. Avdo Humo i Rodoljub Čolaković su razgovarali sa njim i on im je rekao : “Nema i ne može biti nikakve razlike između BiH i drugih. Ona može biti samo jednaka sa svima.” (Klix.ba 25.11.2021.)
I još nešto što je vrlo važno za našu zemlju, činjenica je da su Rodoljub Čolaković, Avdo Humo i Hasan Brkić najzaslužniji za naknadno dodavanje šeste buktinje u grb Socijalističke Republike Jugoslavije. Ovo je danas malo poznato i u Beogradu i u Sarajevu. Zaboravljeno je i kako su i na kojim temeljima obnovljene Titova Jugoslavija i Bosna i Hercegovina kao njen centralni dio sa jednakim pravima i obavezama koje su imale i druge republike, članice jugoslovenske federacije.To je kasnije dalo osnovu i pravo našoj zemlji na nezavisnost! (Klix.ba 25.11.2021.)
Eto, to su istorijske činjenice. A upravo sve gore navedeno veliko-srpski nacionalisti, pogotovo oni “salonski”, nikad nisu oprostili komunisti Roćku, tom velikom čovjeku i pravom Srbinu kojeg je krasilo veliko poštenje i tolerancija! Uostalom, kao ni ubistvo ministra policije Milorada Draškovića 1921. godine na kojeg je atentat izvršio Alija Alijagić, a vođa grupe atentatora “Crvene pravde” bio je upravo Rodoljub Čolaković.