Piše: Umihana Sofić
Stanovništvo i naselja
O srednjovjekovnom stanovništvu Semberije podaci su oskudni. Pretpostavlja se da je bilo slovensko, jer se govorilo slovenskim jezikom i pisalo ćirilicom. Prvi turski popis ovog kraja iz 1533. godine, spominje selo Četvrtkovište sa ukupno 13 muslimanskih kuća, sedam samaca i jednim vojnim licem. Naziv Četvrtkovište nastao je po danu u kojem je održavan pazar. Do 1580. godine, Četvrtkovište je imalo status sela. Carskom naredbom u njemu je uspostavljen pazarni dan i godišnji sajam, pa je mjesto postalo kasaba godine 1548. U sljedećem popisu stanovništva, spominje se 17 sela sa 504 hrišćanske i 218 muslimanskih kuća. Zaključuje se da je izmedju navedena dva popisa naglo porastao broj naselja (od 4 na 17). Broj kuća je narastao od 55 na 722. Pretpostavka je da se jedan dio izbjeglog stanovništva vratio, zahvaljujući stabilizaciji privrednih i političkih prilika. Novi doseljenici, nazvani “došlac”, dobili su nadimak od starosjedjelaca.
Sljedeći popis stanovništva iz 1600-1604. godine, spominje istih 17 sela, ali je broj stanovnika povećan na 839. Pored povratka starog stanovništva, uočeno je doseljavanje Vlaha. Došli su iz južnih dinarskih područja kao stočarsko stanovništvo, privučeni davanjem velikih poreskih olakšica u ovom kraju. Kod ovog popisa, muslimanskog stanovništva ima u 12 sela. Krajem 17. i početkom 18. vijeka Semberija postaje ponovo poprište ratnih razaranja. Uticaj nesigurnog vremena odražava se na broj stanovnika. Neka naselja su potpuno ili djelimično izgubljena, jer se stanovništvo ponovo razbježalo. U ratu iz 1716. godine, Bijeljina je potpuno razorena. Semberija je od te godine do 1739. pod austrougarskom vlačću. Od 1739. godine potpada ponovo pod tursku vlast.
Podaci iz 1783. godne govore da je smjena vlasti značila i promjenu u razvoju
naselja i stanovništva. Semberija je tada imala 200 “turskih” i 15 hrišćanskih kuća. Slaba naseljenost ostaje u 18. vijeku i prvoj polovini 19. vijeka. Iseljavanje stanovništva je bilo intenzivno u vrijeme srpskog ustanaka izmedju 1807. i 1809. godine. U vrijeme Posavske bune, koja je imala veliki odjek u Semberiji, stanovništvo se takodje sklanjalo u Srbiju. Slično iseljavanje je zabilježeno u vrijeme srpsko-turskog rata i ustanka 1875. do 1876. godine. Mnogo izbjeglica iz ovog kraja kasnije se vratilo, ali mnogi nisu. U 19. vijeku pojačano je doseljavanje muslimanskog naroda iz Srbije u Semberiju. Poslije austrougarske okupacije, do Prvog svjetskog rata, traje proces iseljavanja muslimana. Neki odlaze u Tursku, a neki se povlače iz sela u Bijeljinu.Osamdesetih godina 19. vijeka kolonizovan je izvjestan broj madjarskih porodica u selo Ljeljenča, dok je za koloniste njemačke nacionalnosti formirano Novo Selo kod Bijeljine. Obje grupe su se iselile u Madjarsku i Njemačku 1942. godine. Potomci kolonista iz Slovačke, naseljeni oko Bačkog Petrovca i Pivnica u Bačkoj, počeli su naseljavanje Semberije krajem 19. vijeka. U Bijeljini je bilo i dosta Roma. Prema popisu stanovništva iz 1981. godine, 976 stanovnika su se izjasnili kao Romi, dok je stvaran broj Roma u Bijeljini bio oko 2500. Romi su se u ovom kraju pojavili za vrijeme turske vladavine, pocetkom 17. vijeka. U toku Drugog svjetskog rata četnici su ih protjerali iz sela u Bijeljinu. Poslije rata, vlast je u naselju Fincijev salaš za njih sagradila 100 kuća. Danas ne žive samo na periferiji Bijeljine, kao nekad, jer su podigli moderne i dobro opremljene kuće u gradu. Smatra se da ih ima oko 1500. Mnogi od njih rade u inostranstvu.
(Nastaviće se)