Piše: Umihana Sofić
Pojava urbanistickih planova u Bijeljini
Prvi urbanisticki plan na području Bijeljine i okoline pojavio se 1957. godine i Bijeljina je bila medju prvim gradovima u Bosni i Hercegovini koji su dobili takav plan. Do tog vremena nije bilo planskog usmjeravanja stambene izgradnje. Kuće su pravljene prema potrebama korisnika i njihovom ekonomskom stanju. Nije bilo posrednika koji bi procjenjivao nečije potrebe i propisivao najbolje načine za njihovo zadovoljavanje.
U pripremi izrade plana izvršeno je temeljno proučavanje i valorizovanje sredine, procijenjeni biološki, privredni, rekreativni i drugi potencijali. Na osnovu zaključaka, pristupilo se adekvatnom planiranju uredjenja sredine.
Urbanistički zavod BiH, kao nosilac izrade, u saradnji sa Zavodom za urbanizam Skupštine opštine Bijeljina, kao nosiocem priprema Plana, pristupio je izradi i drugog Urbanističkog plana grada Bijeljine i donio ga 1984. godine.
Prema Urbanističkom planu iz 1957. godine, u Bijeljini su preovladavale prizemne kuće sa jednim stanom. Okućnice su bile od jednog ara do nekoliko hektara. Zadržava se tadašnji način gradnje: individualni stanovi sa baštom od oko 600 kvadratnih metara. Manji broj kuća je planiran za gradnju u nizu, a kuće su rijetko imale dva stana.
U samom centru Bijeljine predvidjene su površine za kolektivnu stambenu izgradnju, do tri sprata, a izvan grada samo dvije takve površine.
Predvidjena je izgradnja novog hotela i adaptacija postojećeg hotela “Drina” u Ulici maršala Tita.
Da bismo lakše pratili kretanja u stambenoj izgradnji, u periodu izmedju donošenja dva plana, napravili smo sljedeću podjelu stambene izgradnje:
-Izgradnja “planskih” kuća
-Bespravna izgradnja kuća
– Društveno usmjerena gradnja
-Gradnja objekata sa više stanova
Poslijeratni rast broja stanovnika u Bijeljini iziskivao je i povećanu stambenu gradnju. Rezultat je bio povećanje gustine naseljenosti u Bijeljini i cijeloj opštini.
Izgradnja planskih kuća
Nakon usvajanja Urbanističkog plana iz 1957. godine, na lokalitetu centra grada i užeg urbanog područja pristupilo se kontrolisanoj izgradnji kuća za stanovanje. Prve kuće koje su za svoje izvodjenje imale planove, bile su uglavnom prizemne. Sagradjene su od opeke i imale su četvorovodne krovove.
Horizontalni gabariti bili su kvadratnog ili pravougaonog oblika, a ponekad i u obliku slova “L”. Izgradnja tzv. “planskih kuća” vezana je za početak izrade tipskih projekata, radjenih u OUR “Projektovanje” GIK “Rad” Bijeljina. Iz planova tipskih projekata uočava se klasičan raspored unutrašnjeg prostora (iz jednog predsoblja je moguć ulaz u sve sadržaje prostora). S obzirom na funkciju “zajednički život-individualni život-vodjenje domaćinstva”, postoji stroga razdvojenost (dnevna soba je potpuno odvojena od kuhinje i trpezarije). U savremenim rješenjima, postoji neposredna veza izmedju grupa “zajednički život- vodjenje domaćinstva”.
Izgradnja podrumskih prostorija nije bila uobičajena, pošto su se redovno gradili pomoćni objekti (šupa za ugalj), ljetna kuhinja i sl.
(Nastaviće se)