Piše: Saud Grabčanović
Šezdesetih godina 19. vijeka, u toku borbe za samostalnost autonomne Knjaževine Srbije od osmanske vlasti, u Semberiju se masovno doseljava i novo muslimansko stanovništvo koje je pod pritiskom protjerano iz gradova u Srbiji: Beograda, Čačka, Valjeva, Užica, Šapca, Sokola itd… kao i iz mnogih sela koja su oni ranije naseljavali u Srbiji. Ovo se stanovništvo najvećim dijelom naseljava u grad Bijeljinu i varošicu Janju. Četvrta faza velikih migracija srpskog stanovništva u Semberiji završena je tek deceniju nakon austrougarske okupacije naše zemlje 1878. godine. Migracija u Semberiji je bilo i u doba rane austrougarske vlasti. U tom periodu je došlo do veoma velikog iseljavanja muslimanskog stanovništva Bijeljine, Janje i iz nekih podmajevičkih muslimanskih sela u Tursku. U doba ustanka u Hercegovini 1882. godine u Semberiju su se iz Hercegovine doselile muslimanske porodice Arifović, Ferhatović i Danović, koje su se naselile u selu Turskom Glogovcu na posjedima begova Pašića. U doba vlasti Austro-Ugarske u Bijeljinu i njenu okolinu je naseljeno mnogo novih stanovnika iz raznih dijelova Monarhije. Bilo je tu: Njemaca, Hrvata, Čeha, Slovaka, Rusina… Ti su novi naseljenici bili pretežno katoličke i evangelističke vjeroispovijesti. Novi naseljenici u grad Bijeljnu su bili: državni službenici, inženjeri raznih struka, prosvjetni radnici, trgovci, vojna lica, zanatlije raznih profila…U to vrijeme su se u okolinu Bijeljine doselili njemački kolonisti-zemljoradnici koji su osnovali naselje Francjozefsveld koje mi danas nazivamo Novo Selo. Za vrijeme austrougarske vladavine nastavilo se i doseljavanje srpskog stanovništva u grad Bijeljinu. Tada su se u Bijeljinu naselili Jeremići iz Crnjelova, Miloševići i Ljubojevići iz Zagona, Ivkovići iz Broca, Vasilići iz Dragaljevca, Opalići, Ristići, Ješurići i Ostojići.
Četvrta faza migracija: Migracije kompletnog stanovništva su i u novije vrijeme bile česte na prostorima Semberije. Toga je bili i nakon Prvog, a i nakon Drugog svjetskog rata. Nakon Prvog svjetskog rata, u doba agrarne reforme iz 1919. Godine, kojom je bijeljinskim begovima oduzeta zemlja, u semberska sela je naseljeno dosta kolonista iz Srbije i Srema. Nakon Prvog svjetskog rata u grad se doselilo dosta novog srpskog stanovništva, kako iz sela oko Bijeljine tako i iz Srbije. Doseljenici iz Srbije su pretežno bili ljekari, pravnici, činovnici, policajci, vojna lica i prosvjetni radnici. Nakon Drugog svjetskog rata, 1945.godine, u Semberiju je kolonizirano desetak srpskih porodica iz okoline Bratunca, Paprače i Kladnja. Tada se u sela Semberije, kao i grad Bijeljinu, doselilo mnogo novog kršćanskog stanovništva porijeklom iz Srbije, Crne Gore, Makedonije i Hrvatske. Daseljenici u sela bavili su se zemljoradnjom, dok su se doseljenici u grad bili društveno-politički radnici, inženjeri raznih struka, pravnici, ljekari, prosvjetni radnici, te zanatlije raznih struka. U grad Bijeljinu se tada naselilo i dosta novog muslimanskog stanovništva koje je došlo najviše iz Podrinja iz okoline : Srebrenice, Goražda, Višegrada, Bratunca, Vlasenice…Ovo se stanovništvo pretežno bavilo zemljoradnjom na svojim zemljišnim posjedima koje su najviše kupovali od srpskog stanovništva u Semberiji. U grad se u to vrijeme doselilo i dosta etničkih Albanaca.
Peta faza migracija: Ova faza migracija stanovništva na području Semberije, pored toga što je najnovija, predstavlja svakako i najveću po svome obimu. U ovoj fazi je došlo do posebno velikog naseljavanje novog srpskog stanovništva u Semberiju i grad Bijeljinu i varošicu Janju iz drugih dijelova BiH, kao i iz Hrvatske. Ovo naseljavanje se odigralo u toku i neposredno nakon posljednjeg rata u Hrvatskoj 1991. god. i u BiH 1992-1995.g odine. Većina ovih novih srpskih doseljenika, prema svojim porodičnim predanjima, vuče korijene iz Crne Gore i Hercegovine. Sa dolaskom novih srpskih naseljenika mnoga sela u okolini grada Bijeljine, koja su danas praktično prigradska naselja, enormno su povećala svoje stanovništvo. Na drugoj strani stanovništvo grada Bijeljine povećalo se po popisu iz 2013. godine tek za nekoliko hiljada novih „građana“. Razlog ovome je vrlo jednostavan – iz grada je od 1992. do 1995. godine istjerano oko 20.000 Bošnjaka, a na njihovo mjesto je naseljeno oko 30.000 Srba izbjeglica! Srba je u gradu Bijeljini po popisu iz 1991. godine živjelo 10.450, dok ih po popisu iz 2013. ima oko 36.000! Po popisu iz 2013. godine ukupno srpsko stanovništvo u Semberiji se povećalo za skoro dva puta u odnosu na 1991. godinu. Prije rata Srba je u bilo 57.389, a po popisu iz 2013. godine ima ih 91.784.
Dok se u toku rata u BiH na jednoj strani naseljavalo novo srpsko stanovništvo, na drugoj strani je pod velikim pritiskom i prisilom došlo do iseljavanja –„etničkog čišćenja“ (protjerivanja) skoro kompletnog domicilnog bošnjačkog stanovništva iz grada Bijeljine i varošice Janje. Poslije rata se jedan dio prognanih vratio na svoja ognjišta. Povratak prognanih Bošnjaka u Janju je bio skoro stopostotan, dok je povratak u Bošnjaka u Bijeljinu bio jako skroman. Prije rata, po popisu iz 1991.godine u gradu Bijeljini živjelo je oko 20.000 Bošnjaka, a po popisu iz 2013. godine u gradu ih živi samo oko 4500! U Janji je po popisu iz 1991. godine živjelo oko 10.000 Bošnjaka, a po popisu iz 2013. godine u Janji ih živi oko 8500.
(Nastaviće se)