Piše: Maja Bjelajac
Sve devetojanuarske proslave odvijaju se po sličnom scenariju: u defileu čiji je glavni akter entitetska policija, a pridružuju im se i brojne druge institucije i udruženja. Neustavnom Danu RS obavezno prisustvuju zvaničnici Srbije, ali bez Aleksandra Vučića, te neizbježni predstavnici SPC, uz prstohvat „ruskog uticaja“, oličen npr. u prisustvu predstavnika ogranka ruskog moto-kluba „Noćni vukovi“ iz RS.
Vlasti Republike Srpske i ove godine odlučile su gurnuti prst u oko ostalim narodima u Bosni i Hercegovini, obilježavanjem neustavnog Dana RS, 9. januara.
Da bi taj prst u oku više zabolio, da bi provokacija i demonstracija politike oličene u omiljenim stihovima Milorada Dodika ne može nam niko ništa bila još bahatija, proslava je ove godine premještena u Istočno Sarajevo, nadomak glavnog grada BiH, čiji su stanovnici pretrpili sve moguće ratne užase višegodišnje opsade.
BEZ SUOČAVANJA S PROŠLOŠĆU
“Nijedan pucanj se nije čuo u vremenu formiranja Republike Srpske. Nudili smo razne pristupe da sačuvamo mir, a neki su govorili da su spremni da žrtvuju mir za BiH. Da su Srbi tada htjeli BiH, sada bi Srba ovdje bilo u malim postotcima”, rekao je predsjednik RS Milorad Dodik u subotu na svečanoj akademiji povodom obilježavanja Dana Republike Srpske, održanoj u Banjaluci.
Možda je moguće da baš tog 9. januara i nije bilo pucnjeva, ali sve ono što je uslijedilo ubrzo nakon tog datuma, kao posljedica upravo te politike, demantuje činjenično i suštiski Dodikove maliciozne tvrdnje čiji je cilj da analgetski djeluju na javnost u RS koja gotovo tri decenije nije spremna da se suoči s ratnom prošlosti.
A činjenice su sljedeće: 9. januar uvod je u vladavinu politike koja je rezultirala ratnim zločinima i kaznama od preko 700 godina zatvora pred domaćim i međunarodnim sudovima. Činjenica je da je kompletan politički i vojni vrh ratne Republike Srpske osuđen za ratne zločine, a neki od njih i za najteži, genocid: osnivači SDS-a i prvi funkcioneri ratne RS Radovan Karadžić, Biljana Plavšić i Momčilo Krajišnik, te vojni vrh na čelu sa komandantom glavnog štaba Vojske Republike Srpske (VRS) Ratkom Mladićem, načelnikom bezbjednosti glavnog štaba VRS Ljubišom Bearom, generalima Radislavom Krstićem, Zdravkom Tolimirom, ratnim ministrom unutrašnjih poslova RS Mićom Stanišićem i drugim vojnim i civilnim zvaničnicima.
“Nema naroda na svijetu kojem neki sud određuje kada mu je stvorena država, pa neće ni nama ovdje. Znamo kada smo je formirali”, rekao je predsjednik RS Milorad Dodik trideset i jednu godinu kasnije, uporno nazivajući entitet državom, a potom licemjerno dodajući da Srbi i Republika Srpska „nikada nisu i ne žele nikoga da vrijeđaju“.
Vrijeđanje je upravo kontinuitet Dodikove politike koja devetojanuarskim spektaklima iz godine u godinu ubire političke poene kod većinski nacionalno orjentisanog biračkog tijela. Na njima dominiraju šovinistički govori čija je centralna tema negiranje države Bosne i Hercegovine, navodna težnja ka samostalnosti Republike Srpske, ili njeno priključenje Srbiji.
KULISA POTEMKINOVIH SELA
Sve devetojanuarske proslave odvijaju se po sličnom scenariju: u defileu čiji je glavni akter entitetska policija, a pridružuju im se i brojne druge institucije i udruženja. Neustavnom Danu RS obavezno prisustvuju zvaničnici Srbije, ali bez Aleksandra Vučića, te neizbježni predstavnici Srpske pravoslavne crkve. Uz prstohvat „ruskog uticaja“, oličen npr. u prisustvu predstavnika ogranka ruskog moto-kluba Noćni vukovi iz RS.
Čemu zapravo služi 9. januar? Parafrazirajući Balaševića, na ove parade nacionalnog pijanstva i populističkog kiča dolazi se „po službenoj dužnosti“. Zastavicama mašu samo budžetski korisnici, i to ne svi, a iz ličnog uvjerenja to radi tek pokoji penzioner, zaljubljen u lik i djelo Milorada Dodika. Proslava Dana RS tek je jedna od kulisa iz pozamašnog opusa potemkinovih sela, koja se serviraju javnosti u Republici Srpskoj.
Izvršni direktor Helsinškog odbora za ljudska prava RS Branko Todorović smatra da je 9. januar više folklor koji vlast nameće i politički eksploatiše, a što nije postalo dio svijesti Srba u RS.
„Nije to nešto što se ukrojenilo da građani osjećaju kao neki svoj, poseban, jedinstven i izuzetan dan. Mislim da je to dio jednog šovinističkog stava, prkosa prema međunarodnoj zajednici, prema državi, prema Bošnjacima i Hrvatima u BiH. To je znak jednog ispraznog prkosa koji suštinski i dalekosežno ne znači ništa spram problema koje građani u RS imaju, a pogotovo problema u koje ih je ova vlast uvukla – a to su enormna korupcija, siromaštvo, nezaposlenost, odlazak mladih, sposobnih i obrazovanih, pad nataliteta“, kaže Todorović.
On konstatuje da devetojanuarskim nacionalističkim folklorom vlast u RS prikriva svoju nesposobnost i loše rezultate, te zatrašujujću korupciju koja se mjeri milijardama maraka budžetskog novca.
KO JE STANIVUKOVIĆU UKRAO 9. JANUAR
Slika je prilično jasna kada je riječ o motivima vladajuće garniture u RS. Međutim, fascinantno je da praznik koji je puka nacionalna šarada za poluobrazovanu javnost, a dva puta je oboren na Ustavnom sudu BiH, gorljivo podržava i entitetska opozicija, poslušno slijedeći šovinistične standarde koje nameće Dodik.
„Poštujem odluku da centralni događaj povodom Dana Republike Srpske bude organizovan u Istočnom Sarajevu, ali smatram da je nedopustivo da baš na ovaj važan datum za Srpsku nema nikakvog obilježavanja u njenom najvećem gradu“, pomalo uvrijeđeno je izjavio gradonačelnik Banjaluke Draško Stanivuković. Ubrzo nakon toga, Stanivuković je najavio “hod časti” na banjalučkim ulicama povodom 9. januara, koji će predvoditi članovi porodica poginulih boraca.
Ovaj otužni devetojanuarski „copy-paste“ opozicije rezultat je njene nemoći i neinventivnosti da prikuplja poene na rješavanju realnih problema građana, te promašenog stava da vlast mogu pobijediti njenim oružjem.
„Opozicija je shvatila da Dodik i aktuelna vlast izbore dobijaju na toj nacionalističkoj, populističkoj priči koju karakteriše nekoliko elemenata: izdvajanje RS iz BiH i ‘ugroženost’ Srba u BiH od strane Bošnjaka, Hrvata i međunarodne zajednice. To je taj narativ koji se pokazao dobitničkim, ali opozicija je u velikoj mjeri izgubila autentičnosti i vjerodostojnost time što su pokušali kopirati Milorada Dodika“, kaže Todorović.
Ugledajući se na vlast, ni opozicija u Republici Srpskoj ne uvažava presude Ustavnog suda BiH prema kojima je Dan RS 9. januar neustavan jer diskriminira Hrvate i Bošnjake.
Na pitanje kako se osjeća usred devetojanuarske histerije, potpredsjednik RS iz reda bošnjačkog naroda Ćamil Duraković kaže:
„Osjećam se kao i svi drugi nesrbi u ovom entitetu, kojih se ne uvažava, iako su konstitutivan narod. Ovo je poruka da je RS ekskluzivitet jednog naroda, jer 9. januar ne samo da je neustavan odlukom Ustavnog suda, vec je i religijski dan, pravoslavna slava.“
Duraković ističe da datumi na simboličkom nivou podstiču žestoke diskusije u društvu jer bude bolna sjećanja.
„I kada to nije dosta, onda se vojna parada prebaci iz Banje Luke u Istočno Sarajevo, da se dodatno eskalira situacija. Nema posljedica, jer bi postupanje Tužilaštva BiH zbog neprovedbe presuda Ustavnog suda BiH značilo hapšenje donosilaca odluka upletenih u sve aktivnosti oko obilježavanja 9. januara, a jednostavno je prevelika cijena koju bismo morali platiti za takvo efektivno ‘uvođenje’ vladavine zakona“, zaključuje Duraković i dodaje da će se obilježavanje 9. januara opet desiti, a završiće se saopštenjima nakon kojih će se život nastaviti 10. januara.
RUGANJE MEĐUNARODNOJ ZAJEDNICI I GRAĐANIMA
Todorović smatra da proslava 9. januara potvrđuje da je međunarodna zajednica izgubila vjerodostojnost u BiH te da bi bilo vrijeme da redefiniše svoju ulogu.
„Ako nisu spremni da koriste mogućnosti, mandate i sve što imaju na raspolaganju kako bi radili na dobrobit građana, bilo bi dobro onda da se povuku. Od saopštenja i blagih verbalnih reakcija nema ništa“, zaključuje on.
A upravo međunarodnoj zajednici Dodik se naročito narugao uoči devetojanuarske proslave. Na svečanoj akademiji, održanoj u subotu, predsjednik RS dodijelio je ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu, odgovornom za najteže ratne zločine protiv ukrajinskog stanovništva, Orden RS na ogrlici, za „patriotsku brigu i ljubav prema RS“.
Ordenom Zastave RS sa zlatnim vijencem odlikovan je Dodiku blizak biznismen iz RS Slobodan Stanković, čovjek s američke crne liste zbog umiješanosti u korupciju.
Ali ovakvo ruganje nije adresirano samo međunarodnoj zajednici, političkim protivnicima, Sarajevu ili državi Bosni i Hercegovini. Vlasti Republike Srpske svojim šovinističkim folklorom, kao paravanom za korupciju u koju su ogrezli, uništavaju sopstveni entitet i njegove građane.
„Prema ozbiljnim analizama, u Republici Srpskoj u ovom trenutku živi oko 800.000 ljudi. Prema tome, pod vođstvom ove vlasti RS nestaje sama od sebe“, zaključuje Todorović.
I dok pred javnim kuhinjama i konzulatima redovi rastu, budžetski korisnici mahaće danas zastavicama na devetojanuarskoj paradi i poručivati svojim sugrađanima u redovima za vizu i hljeb: Srećan vam Dan Republike Srpske!
(inforadar.ba)