Piše: Saud Grabčanović
Biografija prvog kralja Raške (Srbije) iz dinastije Nemanjića
Prvi krunisani kralj Raške je bio srednji sin velikog župana Stefana Nemanje – Stefan Nemanjić. On je bio srpski srednjovjekovni vladar od 1196. do 1277. godine i prvi je srpski krunisani kralj krunom pape Honorija III među Nemanjićima, pa je zbog toga dobio naziv „Prvovenčani“. Stefan je bio mlađi brat Vukana Nemanjića, koji je bio kralj Duklje, a stariji brat Rastka Nemanjića – Svetog Save, osnivača autokefalne Srpske pravoslavne crkve. Stefan Nemanjić „Prvovenčani“ rođen je oko 1166. godine u Rasu, a umro je u istom gradu 24. septembra 1227. godine. Po vjeroispovijesti je „lutao“ između pravoslavlja i katoličanstva, da bi pri kraju svog života postao gorljivi pravoslavac. Oko njegovog pravog ličnog imena nema potpunog slaganja među srpskim istoričarima. Većina istoričara piše da je poslije rođenja dobio ime Stefan, ali prema pisanju manjeg broja istoričara prvo je na krštenju dobio očevo ime Nemanja II. Počeo je da vlada kao veliki župan, a prema preovlađujućem mišljenju istoričara i škrtim istorijskim dokumentima, on je bio krunisan kao kralj Raške 1217. godine. Prvovenčani je i bio i jedan od prvih značajnih pisaca originalnih žitija vladara-svetitelja u srpskoj književnosti, a njegov stil postao je uzor za druge pisce. Njegovo najznačajnije djelo je „Žitije Svetog Simeona“ u kome je opisao život i čuda svoga oca Stevana Nemanje. Na raškom prijestolu ga je naslijedio njegov sin Stefan Radoslav Nemanjić (1227/1228—1233/1234). I svi ostali kraljevi Raške , pripadnici srpske kraljevske dinastijeNemanjića, bili su krunisani istom tom krunom koju je papa Honorije III posalo prvom srpskom kralju Stefanu Prvovenčanom.
Kratke biografije ostalih sinova Velikog župana Stefana Nemanje
Najstariji Nemanjin sin bio je Vukan Nemanjić. Vukan je bio kralj Duklje (1195-1207.) i veliki župan Raške (1202-1205./1207.) . Vukan je prvorođeni sin Stefana Nemanje, ali je, uprkos tome, bio lišen raškog prijestolja, na koji je došao njegov srednji brat Stefan Nemanjić. Do kraja svog života Vukan je ostao odan papi i katoličkoj crkvi-bio je veliki katolik. Otac mu je, nakon osvajanja Duklje, dao tu oblast na upravu oko 1180 godine. Duklja je u to doba bila stopostotno katolička zemlja. Pošto je Vukan bio gorljivi katolik i vrlo odan papi, otac ga je iz tog razloga postavio na dukljanski prijesto. Neki istoriografi danas smatraju da je Nemanja tim ustoličenjem u Duklji pripremao Vukana za svog nasljednika na prijestolu Raške. Drugi smatraju da je to bila kompenzacija zbog lišavanja prijestolja. Nakon smrti oca, velikog župana Stefana Nemanje, Vukan je zaratio sa bratom Stefanom Nemanjićem i nakratko, uz pomoć Ugarske, preuzeo vlast u Raškoj. Nakon što ga je mlađi brat Stefan Nemanjić, uz pomoć bugarskog cara Borila, zbacio sa vlasti 1207. godine, gubi mu se svaki trag. Za njegove vladavine u Raškoj je nastalo Vukanovo evanđelje, jedan od najstarijih i najvažnijih spomenika srpskog jezika . U istoriji je ostao poznat i po svojim tužbama papi protiv bosanskog bana Kulina. Vukan Nemanjić je pisao tužbe protiv Kulina rimskom papi Inoćentiju III, osnivaču Inkvizicije. U tom pismu on označava kao jeretike bosanskog bana Kulina i njegovu sestru, svoju strinu, udovicu svog strica kneza Miroslava. Vukan u tom pismu upozorava papu : „Da se u zemlji Bosni razvija jeres ne malih razmera i to u tolikoj meri da je i sam ban Kulin, pošto je sa svojom ženom i svojom sestrom … i sa više svojih srodnika bio zaveden, preveo u ovu jeres više od deset hiljada hrišćana.“
Treći i najmlađi sin Stefana Nemanje je bio Rastko Nemanjić. On je bio brat kraljeva Vukana i Stefana Prvovenčanog. Rastko je rođen 1169. godine u Rasu, a umro je 14. januara 1236. godine u Trnovu u Bugarskoj. Rastko je pod sveštenim imenom Sava bio prvi srpski arhiepiskop. Izborio se za samostalnost raške arhiepiskopije od Bizanta 1219. godine i postavio temelje današnje Srpske pravoslavne crkve. Svetac je Srpske pravoslavne crkve, kao i nekoliko drugih pravoslavnih crkava.U mladosti je od oca dobio Zahumlje na upravu. Međutim, pobjegao je na Svetu Goru i zaredio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona. Kasnije je sa svojim ocem, koji se u međuvremenu zaredio i dobio ime Simeon, podigao manastir Hilandar, prvi i jedini srpski manastir na Svetoj Gori. U Srbiji je ubrzo došlo do borbe za vlast između Savine braće. Zbog toga se Sava vratio u Srbiju i donio mošti svoga oca, kako bi zaustavio građanski rat. Istovremeno se bavio prosvjetiteljskim radom, nastojeći približiti svojim sunarodnjacima osnove vjerske i svjetovne pouke, da bi se 1217. godine vratio na Svetu Goru. Godine 1219. Sava je od ekumenskog patrijarha u Nikeji izborio autokefalnost srpske crkve, a patrijarh ga je imenovao za prvog srpskog arhiepiskopa. Ostao je arhiepiskop sve do 1233.godine, da bi ga potom zamijenio njegov učenik Arsenije. Više puta je putovao u Palestinu na Hristov grob. Na povratku s jednog od hodočašća iz Svete zemlje 1236.godine smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prijestolnici Velikom Trnovu. Kasnije je njegove mošti u manastir Mileševu prenio njegov bratić, kralj Vladislav. Njegova najznačajnija pisana djela su „Žitije, spomen na pokojnog oca Stefana Nemanju (Simeona)“, „Karejski tipik“, „Hilandarski tipik“ i „Studenički tipik“, kao i „Nomokanon“..
Spisak kraljeva Raške iz dinastije Nemanjića nosilaca krune Honorija III
1.) Stefan Prvovenčani Nemanjić, krunisan 1217.godine
2.) Stefan Radoslav Nemanjić, krunisan 1228.godine
3.) Stefan Vladislav Nemanjić, krunisan 1234.godine
4,) Stefan Uroš I Nemanjić, krunisan 1243.godine
5.) Stefan Dragutin Nemanjić, krunisan 1276.godine
6.) Stefan Uroš II Milutin Nemanjić, krunisan 1282.godine
7.) Stefan Konstantin Nemanjić, krunisan 1321.godine
8.) Stefan Uroš III Dečanski Nemanjić, krunisan 1322.godine
9.) Stefan Uroš IV Dušan Nemanjić, krunisan 1331.godine
10.) Stefan Uroš V Nejaki Nemanjić, krunisan 1346.godine
Kraljevi – suvladari Nemanjića i lažni kraljevi :
1.) Vukašin Mrnjavčević, krunisan za suvladara Uroša V 1365.godine
2.) Marko Mrnjavčević, nelegitimni kralj Srbije, krunisan 1371.godine
( Nastaviće se)