ŽENE NA OSMANSKOM DVORU (IX)

Piše: Saud Grabčanović

Kako su robinje postajale carice

 

Sultanija Afife Nurbanu, rođena kao Sesilija Venije Bafo, bila je vanbračni izdanak članova dvaju mletačkih plemićkih porodica. Ona je bila vjenčana žena osmanskog sultana Selima II zvanog „mest“ (alkoholičar).  Nurbanu je stigla u sultanski harem u vrijeme sultana Sulejmana, kada je Osmansko carstvo vodilo rat sa Venecijom u Sredozemlju od 1537. do 1540. godine. Osmanski admiral Hajrudin Barbarosa oteo je Sesiliju, koja je tada imala 12 godina, sa jednog broda u mediteranskim vodama i odveo je u sultanov harem. Hurem sultanija joj je dala ime Nurbanu, što na turskom znači “carica koja sija božijom svjetlošću” i odmah ju je odredila za konkubinu svog sina Selima. (Stanford J. Shaw, History of the Ottoman Empire and modern Turkey, Volume 1, p. 178.).  Robinja Nurbanu je vrlo brzo postala miljenica mladog princa. Ona je bila najomiljenija supruga osmanskog sultana Selima II, koji je na prijestolje došao 1566. godine i bila je majka sultana Murada III. Dok je njen suprug Selim još uvijek bio šehzade (princ), Nurbanu je vodila Selimov harem u Manisi. Tokom službovanja u Konji, Selim je bio vjeran Nurbanu. Sama činjenica da je ona najprije rodila tri kćeri, a tek 1553. i sina, svjedoči da je Selim želio da dobije svog muškog potomka baš sa njom. (Yılmaz Öztuna, Devletler ve Hanedanlar, Turkiye 1074-1990, Ankara, 1989.)

Sultan Selim II (1566-1574), sin Sulejmana Zakonodavca i Hurem sultanije, došao je na osmansko prestolje nakon smrti svog oca kao četrdesetogodišnjak. Njegova majka Hurem, koja je sve učinila da jedan od njenih sinova dođe na čelo države Osmanlija, nije poživjela dovoljno dugo da bi za vrijeme njegove vladavine zauzela uticajnu poziciju Valide sultanije. Selim je tokom vladavine pustio Nurbanu da ostane u Topkapi palači, kao što je to učinio njegov prethodnik, njegov otac sultan Sulejman prema njegovoj majci Hurem. Po ugledu na svoga oca, Selim se  po svim šerijatskim propisima oženio  svojom omiljenom  konkubinom, Nurbanu sultanijom, majkom svoga sina i nasljednika Murata III. Nurbanu je tako postala nova Valide sultan. Selim i Nurbanu imali su u braku sina Murata, koji će 1574. naslijediti osmanski presto, kao i kćerke Ismihan, Šahu i Gevherhan, koje su bile udate za visoke dostojanstvenike Osmanskog carstva. (Peirce 1993, p. 189.)

Posle stupanja na prijesto, Selim je održavao veze i sa drugim konkubinama, koje su mu rodile još petoricu sinova-prinčeva (poštujući princip jedna konkubina – jedan sin), ali je on za života odredio Murata, Nurbaninog sina, kao svog nasljednika. Sultanija Nurbanu je za vrijeme svog života bila puno uticajnija kao Valide sultanija nego kao sultanova supruga. Sultanija Nurbanu je bila veoma aktivna tokom vladavine svog sina Murata III (1574-1595). Iako se tada nije otvoreno mješala u državne poslove, ostala je sačuvana njena korespondencija sa francuskom regentkinjom Katarinom Mediči. Razumljivo je, s obzirom na porijeklo, da je imala odlične veze sa mletačkim izaslanicima na Porti. (Peirce 1993, pp. 108, 129.)

Selim II je prvi osmanski sultan koji je umro u prijestolnici. Ostalo je zabilježeno da je Nurbanu naredila da se njegovo tijelo stavi na led, dok u Istanbul ne stigne Murat, koji je u to vrijeme bio namjesnik u Manisi. Istovremeno, po drevnom dinastičkom običaju, ubijena su sva četvorica maloljetnih Selimovih sinova (peti je umro prije oca). Između 1570. i 1579. godine Nurbanu je sagradila Atik Valide džamiju u Istanbulu.Valide sultanija Nurbanu je umrla 7. decembra 1587.godine  u 62. godini starosti a sahranjena je u turbetu sultana Selima II., pored džamije Aja Sofije u Istanbulu. (Uluçay 1985, p. 43.)

(Nastaviće se)