U Bosni i Hercegovini korupcija je postala način života, a brojni ljudi misle da se nacionalizam forsira baš zbog prikrivanja kriminala.
Godinama unazad, još otkad se to dogodilo u Hrvatskoj, bh. građani priželjkuju dan da vide da je moguće da i u Bosni i Hercegovini neka od “najkrupnijih riba” završi u zatvoru zbog kriminala.
Nije mali broj onih koji ozbiljno misle da je naš put ka EU-u usporen i zbog toga da se takva mogućnost što duže odgodi, a da se priča o nacionalizmu forsira upravo zbog prikrivanja kriminala i nametanja odgovora da je bolje da kradu “naši” nego da to rade “njihovi”.
Za to vrijeme korupcija je postala način života u Bosni i Hercegovini, metastaziravši u sve pore društva u tolikoj mjeri da je već odavno postalo društveno prihvatljivo da bilo koji oblik javnog djelovanja služi za lično bogaćenje. Ono što se događa u Rumuniji, gdje stotine hiljada građana protestuju zbog zakona koji pogoduje korupciji, kod nas je prosto nezamislivo.
Bavljenje politikom ili upravljanje javnim novcem smatra se prilikom da se za to vrijeme obogatite toliko da vam ne moraju raditi ni djeca ni unuci, a što je veća suma stečenog novca u pitanju, tim ste u percepciji javnosti sposobniji.
Kamo odlaze stotine miliona
Sistem je postao toliko “truo” da niko više ne vidi društvenu snagu koja ga može promijeniti, tako da neku posebnu pažnju javnosti ne privlači ni vijest u kojoj se spominju stotine miliona maraka. Kao da je u pitanju nešto beznačajno ili, pak, tuđi novac koji se nas ne tiče.
Šta bi se tek u Rumuniji dogodilo da im ministar bezbjednosti, kao što je to kod nas učinio Dragan Mektić iz Savjeta ministara BiH, izađe u javnost s otvorenim optužbama da državno tužilaštvo prikriva kriminal i opstruira procesuiranje najkrupnijih predmeta, u kojima se spominju stotine miliona maraka?
Sve je, na kraju, i ovdje u javnosti poprimilo tolike razmjere skandaloznosti da se, ipak, nešto moralo dogoditi. Suspendovan je glavni tužilac državnog tužilaštva, za koga je ministar Mektić rekao da je “ozbiljno remetio i uticao na krupne koruptivne afere”, a konačno je nakon godinu dana priče Tužilaštvo Bosne i Hercegovine podiglo i prvu ozbiljnu optužnicu.
Sudu Bosne i Hercegovine na potvrđivanje je poslalo optužnicu u slučaju “Bobar banka” Bijeljina, kojom je obuhvaćeno 16 osoba zbog organizovanog kriminala “kojim je građanima, preduzećima i pravnim subjektima pričinjena šteta u iznosu većem od 120 miliona maraka (60 miliona eura)”. Među njima je prvooptužena bivša direktorica Agencije za bankarstvo Republike Srpske, a drugooptužena bivša direktorica entitetske Investiciono-razvojne banke.
Da podsjetimo, osim, takođe, u međuvremenu propale Banke Srpske, riječ je o najvećim i praktično jedinim ozbiljnijim entitetskim bankama u domaćem vlasništvu. “Na taj način su doveli do finansijskog sloma banke i propasti depozita koje su u banci imale firme, organi uprave, kao i građani, koji su zbog propasti banke ostali bez uloženih sredstava, koja su dostizala i višemilionske iznose po pojedinim povjeriocima”, naveli su u Tužilaštvu.
Samo što su tu informaciju prekrile one druge, političke, Socijalno-ekonomski savjet SDS-a apelovao je na poslanike u entitetskoj skupštini da na predstojećem zasjedanju ne usvoje izvještaj o radu Investiciono-razvojne banke. Savjet upozorava da, uprkos ogromnim gubicima koji su nastali u Investiciono-razvojnoj banci Republike Srpske, ljudi koji njome upravljaju i ne pokušavaju da uklone nedostatke i unaprijede poslovanje nego nastavljaju s istim načinom rada i praksom prikrivanja pravog stanja.
“Zbog nedopustivih koncentracija rizika koji su kulminirali u propasti Banke Srpske i Bobar banke, gubitak IRB-a samo na osnovu poslovanja sa ove dvije banke iznosi preko 120 miliona maraka i to je novac koji je definitivno propao”, dok je sve gubitke banke teško sabrati, navode u Savjetu.
A, poređenja radi, prema projekcijama entitetske vlade, iz budžeta Republike Srpske u ovoj godini trebalo bi vratiti 826 miliona maraka duga, a u 2018. čak 967 miliona maraka spoljnog duga. Projektovani budžet za ovu godinu iznosi 3 milijarde i 200 miliona maraka.
Od kredita do kredita
Ako se samo navedeni primjeri imaju u vidu, jasno je u kakvoj se nezavidnoj ekonomsko-finansijskoj situaciji nalazi entitet Republika Srpska, koji praktično funkcioniše od kredita do kredita, ali i pred kakvim se izazovom nalazi i pravosuđe u Bosni i Hercegovini jer ovo i nisu najkrupniji slučajevi koji bi mogli biti pokrenuti, a o kojima je u javnosti bilo riječi i koji su bili “načeti”.
Zato se više i ne postavlja pitanje da li Bosna i Hercegovina može, i kada će, dobiti svoje prve procesuirane “kapitalce” nego da li je ovako krupne slučajeve moguće procesuirati u Bosni i Hercegovini s ovakvim pravosuđem. Opšti je utisak da je pravosuđe pod ogromnim uticajem politike mada, ko zna, možda se neko ipak drzne ili se poklope interesi, pa se otpočne bar s “pokaznim” procesuiranjem.
Neki, kao Mektić, kažu da se sve može kada se hoće, ali građani u to ne vjeruju. A kako i da vjeruju kad u pravosuđu nemaju nijedan pozitivan primjer kojim bi mogli demantovati, recimo, ministra bezbjednosti Bosne i Hercegovine i na koji se mogu pozvati? Zamislite, najoštriji kritičar nerada u pravosuđu i opstruiranja u borbi protiv kriminala i korupcije jest državni ministar bezbjednosti. Pa u kojoj smo to mi priči? Onoj o ubrzanom putu u EU?
Ne samo to – kako da vjerujemo nosiocima pravosudnih funkcija kada, naprimjer, Visoki sudski i tužilački savjet, kao najmoćnija institucija u imenovanju i razrješavanju tužilaca i sudija u državi, “skriva” imovinske kartone tužilaca i sudija, pravdajući to zaštitom ličnih podataka, dok su, recimo, u Srbiji i Hrvatskoj, sudije i tužioci, kao i svi ostali funkcioneri koji se bave javnim poslom, u obavezi da popunjavaju imovinske kartone u koje javnost ima uvid, a za svako lažno prijavljivanje imovine može se ići u zatvor do čak pet godina? Da li je to tako mali korak za VSTS, a ogroman ka građanima, da i na taj način počnu sticati povjerenje u pravosuđe?
(neznase.ba)