STRATEGIJA ZABORAVA – DRUGO LICE GENOCIDA (IV dio)
Piše: Jusuf Trbić
Dehumanizacija Muslimana bila je opšte mjesto velikosrpske propagande. Braneći sebe od Muslimana ( redovno nazivanim Turcima), Srbi brane i Evropu od muslimanske najezde – te svakodnevne tvrdnje ostale su do danas opšte mjesto anti-bosanskog narativa. Tako je srpski genocid u Bosni unaprijed predstavljen kao dio vječitog sukoba hrišćanstva i islama, a uzroci su pomjereni daleko u mitsku prošlost, u vrijeme Kosovske bitke i turske okupacije Srbije. General Ratko Mladić izjavio je, uoči genocida u Srebrenici, da je to, zapravo, osveta Turcima i nastavak nekadašnje bune protiv dahija. Tako su brutalni, planirani zločini dobili istorijsko i vjersko opravdanje, a rat za otimanje tuđeg proglašen za odbrambeni i oslobodilački, pa se danas i zvanično tako zove : “odbrambeno-otadžbinski rat”. U svemu tome, činjenice, ma kako nesporne i poznate bile, izgubile su svaki značaj. Tako smo definitivno ušli u ono što je Angela Merkel nazvala “post-faktičko doba”, dakle u epohu u kojoj više nisu važne činjenice, one su postale suvišne i nepotrebne, i, ako ne odgovaraju istini, to gore po istinu. Vesna Pešić je, bar kad su u pitanju balkanske prilike, upotrijebila precizniju definiciju : “ kontra-faktičko doba”. Kaže Dubravka Stojanović : “Tokom perioda Miloševićeve vlasti, cilj promene istorijske svesti bio je da se konstruiše nova nacionalna svest koja je jačala ideju o veličini i žrtvi, hraneći nacionalnu aroganciju i kreirajući etnocentrički pogled na svet. Ta “operacija” zahtevala je promene istorijskih činjenica, brisanje mnogih od njih, minimalizovanje značaja jednih i uvećanje važnosti drugih. Nije reč samo o promeni interpretacije, već i o promeni samih činjenica.” Upornom i sistematskom proizvodnjom nove istorije građena je slika o narodu koji je istovremeno i žrtva i superiorni narod, kojem je iskonska i čista pravednost od Boga data i koji je stožer i centralna tačka svjetske sitorije, “pupak svijeta” od kojeg zavisi sudbina čovječanstva.
U skladu s tim izmijenjen je kompletan program istorije u školama, pa u tom programu nema mjesta za zajednički život i kulturu, za mir, saradnju, za bilo kakve mirnodopske vrijednosti. Istorija Srba predstavljena je kao neprekinuti niz sukoba, stradanja, ratova, nepravdi prema izabranom narodu i žrtvovanja za čast i domovinu. Iz mračnog doba turske vladavine dopiru samo jauci mučeničkog naroda, a sve što je dobro, što je ikada urađeno na ovim prostorima, pripada isključivo Srbima. U zbirci kontrolnih zadataka iz predmeta “Priroda i društvo” za četvrti razred osnovnh škola u RS-u (Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, istočno Sarajevo), pored ostalog, mogu se naći i ovakva pitanja : ko je osnovao prvu srpsku državu u Bosni, sa sjedištem u današnjem Sarajevskom polju, ili : ko je počeo rat protiv srpskog naroda 1991. i 1992. godine? Na ta pitanja treba da odgovore sva djeca, i srpska i bošnjačka, i ostala, stara deset ili jedanaest godina.
Škole u Srbiji i Republici Srpskoj već skoro tri decenije proizvode pogonsko gorivo za nove velikosrpske poduhvate, puneći dječije glave mitovima i lažima, mržnjom prema drugima, falsifikovanom istorijom koja opravdava i podržava nacionalističku vlast i djelovanje Crkve i betonira sliku naroda kao nepromjenljivog, od Boga datog organizma koji ne dozvoljava različitost, otvorenost i konkurenciju ideja, jer “samo sloga Srbina spašava”. Posebno to dolazi do izražaja u reinterpretaciji novije istorije, Drugog svjetskog rata i antifašizma, što je pretvoreno u centralnu polugu građenja novog nacionalnog identiteta.
Anti – antifašizam
Čitavih pola vijeka mira na našim balkanskim prostorima antifašizam i ratna pobjeda protiv najvećeg zla u istoriji bili su temeljna društvena vrijednost i okvir oficijelne kulture pamćenja, koja je počivala na univerzalnim vrijednostima i pravilima. Kad je buknuo dugo potiskivani nacionalizam, koji je, uz pomoć probuđenih vjerskih zajednica, počeo udarnički raditi na razgradnji zajedničke države, politike, kulture, tradicije i sjećanja, prvi i najvažniji zadatak bio je rušenje antifašizma, kao zajedničkog imenitelja i glavnog stuba na kojem počiva ideja zajedništva. A da bi se to učinilo, valjalo je srušiti i radikalno izmijeniti istoriju i čvrsto utemeljeni model pamćenja. Činilo se tada da je to nemoguća misija, jer su generacije odgajane u duhu antifašizma, čitava Evropa, uključujući i Rusiju, počivala je na tim temeljima, a još su bili živi ljudi koji su pamtili. Ali, stvari su krenule drugačijim tokom.
Krajem 80-tih i početkom 90-tih godina iz srpskih konzverativnih intelektualnih i crkvenih krugova krenula je ideja razbijanja Jugoslavije, koja se, nakon sloma komunističke imperije, nije više mogla braniti, i stvaranja nacionalne države za sve Srbe, kao tobožnjeg izraza vjekovnih težnji srpskog naroda, koji je, navodno, vazda bio ugrožen u zajedničkoj državi, mada su Srbi diktirali stvaranje te države i upravljali njome ( kao optimalnom verzijom Velike Srbije). Ideju stvaranja nacionalne države prihvatila su, prije ili kasnije, i liderstva ostalih nacionalnih pokreta, prije svih hrvatski nacionalisti, pa je nekadašnji Titov general Franjo Tuđman, prvi hrvatski predsjednik, čak i brutalnu nacističku tvorevinu – Nezavisnu Državu Hrvatsku – proglasio ostvarenjem vječitog sna hrvatskog naroda. U suštini – niko više nije imao izbora, jer je Miloševićeva Srbija imala i vojnu i političku snagu da svoje namjere ostvari. Nakon svega, nije teško saglasiti se s mišljenjem istoričara poput Normana Cigara ili Roberta Donie, da bi ostanak u srpskoj državi značio propast za sve, a posebno za Bošnjake, koji su decenijama bili glavna meta velikosrpske oštrice i žrtva devet genocida – prije rata protiv Bosne od 1992. do 1995. godine. Da bi se opravdao i učinio mogućim taj planirani, deseti genocid, trebalo je izvršiti radikalnu reviziju antifašističke prošlosti, tako da nekadašnja podjela BiH između Srbije i Hrvatske i ideologija četničkog pokreta dobiju naknadno opravdanje i usade se u glave ljudi kao novi, sveti cilj Srbije i Srba.
Krajem osamdesetih godina krenula je svestrana aktivnost rehabilitacije kvislinških krugova, Draže Mihajlovića i četništva, Dragiše Cvetkovića, koji je potpisao pristupanje Trojnom paktu, članova dinastije Karađorđevića, Milana Nedića, kvislinškog lidera nacističke države Srbije, Dimitrija Ljotića, vođe srpskog fašističkog pokreta, a vladika Nikolaj Velimirović, prononsirani pristalica nacizma, koji je Hitlera upoređivao sa Svetim Savom, preko noći je prešao put od obožavatelja nacizma do proglašenja za sveca Srpske pravoslavne crkve. Memorandum SANU iz 1988. godine uobličio je te težnje za etničkom državom svih Srba, a Crkva je počela organizovati parastose i molepstvija onima koji su, bez ikakve sumnje, bili kvislinzi. Drugi svjetski rat na balkanskom tlu proglašen je isključivo građanskim ratom, Nijemce i Italijane niko više nije ni pominjao. I Crkva i akademici bili su jedinstveni u tome da su Srbi potvrdili svoju vjekovnu nevinost u svim ratovima koje su vodili, da su se samo borili za svoju slobodu, i da imaju istorijsko pravo da konačno ujedine svoje etničke teritorije u jedinstvenu državu u kojoj će živjeti svi Srbi, onako kako su to činili i četnici Draže Mihajlovića. Nevolja je bila u tome što su takvi planovi potpuno ignorisali prava drugih i što su se mogli ostvariti samo na jedan način : silom, ratom, otimanjem tuđih teritorija, zločinom, zatiranjem kulture drugih, etničkim čišćenjem, geonocidom… S Hrvatima se, kako se govorilo, Srbi moraju razgraničiti. Za Bošnjake je postojalo samo jedno rješenje, koje nije bilo mrsko ni nekim evropskim liderima : eliminacija. Velikosrpska ideologija je u potpunosti preuzela nacistički obrazac, od doslovno prenijetih stavova iz programa Hitlerove partije, do svih detalja strašne njemačke, a pogotovo četničke prakse iz Drugog svjetskog rata, od mržnje prema drugima, potpunog ukidanja njihovih prava, uključujući i pravo na život, do brutalnog etničkog čišćenja, progona i pljačkanja, masovnih silovanja, koncentracionih logora, masovnih jama, eliminacije duhovnog vođstva “pogrešnih” naroda, kulturocida i brisanja svih tragova identiteta i istorije tih naroda na bosanskom tlu ( memoricida).
(Nastaviće se)