Piše: Saud Grabčanović
Istočni front
To je bilo bojište na kojem su se u Prvom svjetskom ratu sukobljavale Njemačka, Austro-Ugarska, Bugarska i Osmansko carstvo s jedne strane, te Rusija i Rumunija s druge strane. Operacije su počeli Rusi jer su Nijemci imali glavne snage na Zapadu. Rusi su u avgustu 1914. godine napali Istočnu Prusku i Galiciju. Nakon početnih uspjeha u Pruskoj, Rusi su potkraj avgusta bili potučeni kraj Tannenberga. Na galicijskom bojištu Rusi su uglavnom dominirali nad austrougarskom vojskom. Do kraja godine okružili su veliku utvrdu Przemyśl i osvojili Karpate. Bitka za Galiciju ili Bitka za Lemberg je bila značajna bitka između Ruskog carstva i Austro-Ugarske tijekom rane faze Prvog svjetskog rata 1914. godine. Austrougarske snage su teško poražene i istjerane iz Galicije, dok su ruske snage zauzele Lemberg i vladale otprilike devet mjeseci istočnom Galicijom. U tim bitkama je austrougarska vojska imala oko 400.000 mrtvih i ranjenih vojnika dok su ruski gubici iznosili oko 250.000 mrtvih i ranjenih vojnika!
U februaru 1915. godine Nijemci su potukli Ruse kraj Mazurskih jezera. Rusi su odbranili Varšavu i osvojili Przemyśl. U maju je počela zajednička njemačko-austrougarska ofenziva u kojoj je probijena ruska crta kraj Gorlica u podnožju Karpata, što je dovelo do lančanog povlačenja ruskih snaga na cijelom frontu. Slijedilo je frontalno potiskivanje Rusa koje je trajalo do kraja septembra i početka oktobra, kada je crta bojišnice bila stabilizirana. Rusi su izgubili Galiciju, Poljsku, Litvaniju i dijelove Letonije i Bjelorusije.
U martu 1916. godine Rusi su pokušali ofanzivu koja nije uspjela. Zatim je početkom juna uslijedio prodor Rusa pod komandom generala Brusilova u Luck i Bukovinu, koji je ugrozio austrougarsku liniju odbrane i zaprijetio njezinim potpunim slomom. Morali su intervenisati Nijemci i dovući snage s drugih ratišta. U rat na strani Antante uključila se i Rumunija i napala Austro-Ugarsku. Stoga su Nijemci težište rata bacili na Rumuniju i zajedno s bugarskim i austrougarskim snagama osvojili su Bukurešt.
Ruske planove za ofanzivu u proljeće 1917. godine omela je prva revolucija u februaru te godine u Petrogradu i Moskvi, u kojoj je ruski car abdicirao. Ofanziva je započela tek početkom juna probojem austrougarske crte i bila je zaustavljena intervencijom Nijemaca. Uskoro je sredinom juna počela uspješna austro-njemačka ofanziva i Rusi su odbačeni duboko na istok. Ratne operacije na ovom frontu su završene sa izbijanjem Oktobarske revolucije u Rusiji. Početkom decembra potpisano je primirje između Centralnih sila i Rusije, što je slijedila i Rumunjska. U februaru 1918. godine Nijemci su obnovili rat protiv Rusije, koja je u martu bila prisiljena na nepovoljan mir u Brest-Litovsku. Rusija je na ovaj način izašla iz rata uz teritorijalne ustupke Centralnim silama kojima se ukazala šansa za pobjedu u ratu. Rusi su izgubili Poljsku, Litvaniju, Letoniju i Estoniju, a Ukrajina i Finska postale su zasebne države.
U svim gore navedenim bitkama su učestvovali i vojnici iz Bijeljine i Bijeljinskog kotara, od kojih su mnogi poginuli, bili ranjeni ili zarobljeni od strane Rusa i Rumuna. Ovdje vam iznosim relevantne podatke sa imenima tih naših ratnika:
Spisak vojnika iz Bijeljine i Bijeljinskog kotara koji su poginuli, ranjeni ili bili zarobljeni na frontu u Galiciji u borbama sa Rusima oko utvrde Przemyśl krajem 1914. godine:
Poginuli vojnici :
1. Mehmedović Rešo iz Janje, rođen 1888. godine, Rez. Jeger (lovac), BH FJB , 1. komp ( BH lovački bataljon), Verlustliste Nr. 47. 1914-11-06
2. Turkalović Mustafa iz Koraja, rođen 1891.godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka reg., 18. komp. (BH Inf. reg nr.3), Verlustliste Nr. 52. 1914-11-10,
3. Dragojlović Radovan iz Amajlija, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta, 1. kompanija (BH Inf.reg nr.3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
4. Milovanović Lazar iz Vršana, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 8. kompanija (BH Inf.reg nr.3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
5. Mujkić Murat iz Koraja, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta ,1. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
6. Spasojević Đuro iz Velinog Sela, Res. Korporal (rezervni desetar), 3. bošnjačka regimenta, 5. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
7. Pajkanović Ilija iz Bijeljine, rođen 1889. godine, die Wacher (glavni stražar), Fin Wachbatt., 3. bošnjačka regim.( BH Inf.reg nr.3), Verlustliste Nr. 77. 1914-12-10,
Ranjeni vojnici :
1. Alagić Ibro iz Atmačića, rođen 1889.godne, Jeger (lovac), BH FJB, 4. komp. ( BH lovački bataljon), Verlustliste Nr. 47. 1914-11-06
2. Ivić Jovan iz Dragaljevca, rođen 1886. godine, Patrouillefuhrer (vođa patrole), BH FJB, 4. komp. ( BH lovački bataljon), Verlustliste Nr. 47. 1914-11-06
3. Omić Idriz iz Bijeljine, rođen 1892. godine, Patrouillefuhrer (vođa patrole), BH FJB, 2. komp. ( BH lovački bataljon), Verlustliste Nr. 47. 1914-11-06
4. Kutlačić Gojko iz Velike Obarske, rođen 1892.godine, Pioner (inžinjerac), Pion BH. Nr15. 2. komp, Verlustliste Nr. 52. 1914-11-10,
5. Mitrović Milan iz Kacevca, rođen 1888.godine, Jeger (lovac), 3. bošnjačka regimenta (BH Inf.reg nr.3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
6. Muharemagić Abaz iz Bijeljine, rođen 1888.godine, Patrouillefuhrer (vođa patrole), 3. bošnjačka reg., Jeger komp.1/3 (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 52. 1914-11-10,
7. Bešlić Vladimir iz Balatuna, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta, 1. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
8. Bogaljević Osman iz Atmačića, Reserve Infant. (rezervni pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 4. komp. (BH Inf.r eg nr. 3 ,komp 4.), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
9. Gruhonjić Avdo iz Janje, Res. Zugsfuhrer (rezervni vodnik), 3. bošnjačka regimenta, 8. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
10. Ismić Juso iz Bijeljine, Reserve infant. (rezervni pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 6. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
11. Ismić Huso iz Bijeljine, Reserve infant.( rezervni pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 1. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
12. Jahić Rešid iz Bijeljine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 2. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
13. Korajac Hamza iz Janje, Reserve infant. (rezervni pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 13. komp. (BH Inf.reg nr.3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
14. Kotarević Alija iz Bijeljine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 4. kompanija (BH Inf .reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
15. Krstić Živko iz Broca, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta, 1. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
16. Lazarević Vidak iz Bijeljine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 1. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
17. Lazarević Nikola iz Bijeljine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 1. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
18. Mehmedbegović Abdulah iz Bijeljine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 6. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
19. Mehmedović Mehmed iz Bijeljine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 14. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
20. Milovanović Pero iz Vršana, Infanterist (pješadinac), 3. Bošnjačka regimenta, 16. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
21. Omerović Ibrahim iz Glinja, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 1. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
22. Rebrić Andrija iz Broca, Res. Korporal ( rezervni desetar), 3. bošnjačka regimenta, 1. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
23. Savić Branko iz Crnjelova, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 4. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
24. Savić Cvijetin iz Broca, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 4. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
25. Sekulić Cvijetin iz Batkovića, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 1. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
26. Stanišić Savalija iz D. Dragaljevca, Reserve Infant. (rezervni pješadinac), 3. bošnjačka regim, 1. komp. (BH Inf. reg nr. 3),Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
27. Tešić Jovo iz Suhog Polja, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 14. kompanija (BH Inf. reg nr.3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
28. Tešić Đorđo iz Suhog Polja, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 16. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
29. Terzić Halil iz Koraja, Res. Korporal ( rezervni desetar), 3. bošnjačka regimenta, 6. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
30. Valjevac Halil iz Janjara, Res. Korporal (rezervni desetar), 3. bošnjačka regimenta, 6. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 59. 1914-11-15,
31. Arnaut-Jahiju Pašaga iz Bijeljine, rođen 1890. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 11. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
32. Bilinčević Alija iz Bijeljine, rođen 1881. godine, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta, 3. kompanija (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
33. Dimitrić Žarko iz Bijeljine, rođen 1888. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 11. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
34. Hajdarbegović Hasan iz Janjara, rođen 1887. godine, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regim, 11. komp. (BH Inf.r eg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
35. Hodžić Zahid iz Glinja, rođen 1891.g odine,Gefreiter (razvodnik), 3. bošnjačka regimenta, 9. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
36. Hrustemović Jusuf iz Bijeljine, rođen 1890. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka reg, 3. komp.( BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
37. Kićanović Grujo iz Broca, rođen 1884. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 12. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
38. Novaković Cvijetin iz Donjeg Crnjelova, rođen 1891. godine, Gefreiter (razvodnik) 3. bošnjačka regim, 12. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
39. Salkanović Sinan iz Teočaka, rođen 1890. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 11. komp.(BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
40. Skokić Nurko iz Janje, rođen 1885. godine, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta, 9. komp.(BH Inf. reg nr.3 ) ,Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
41. Stanivuković Jovan iz Tutnjevca, rođen 1890. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 10. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
42. Stojanović Đoko iz Crnjelova, rođen 1890. godine, Res.Infanterist ( rezervni pješad.), 3. bošnj.reg, arb.a bt 1/3 (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 69. 1914-11-27,
43. Benović Obren iz Zabrđa, rođen 1881.godine, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta, 10. komp. (BH Inf. reg. nr. 3), Verlustliste Nr. 79. 1914-12-14
44. Jekić Cvijetin iz Amajlija, rođen 1888. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 12. komp.(BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 79. 1914-12-14
45. Josipović Vasilije iz Suhog Polja, rođen 1888. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 11. komp. (BH Inf. reg nr. 3),Verlustliste Nr. 79. 1914-12-14
45. Miljanović Milan iz Glogovca, rođen 1891. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 10. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 79. 1914-12-14
46. Savić Luka iz Donjeg Crnjelova, rođen 1884. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regim, 12. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 79. 1914-12-14
47. Zarić Vasilije iz Glogovca, rođen 1891. godine, Infanterist (pješadinac), 3. bošnj. regim, 11. komp.(BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 79. 1914-12-14
48. Filipović Branko iz Ugljevika, rođen 1891. godine, Jeger (lovac) , BH FJB 1. komp. ( BH lovački bataljon), Verlustliste Nr. 88. 1914-12-30
49. Petrović Mihajlo iz Zabrđa, rođen1891. godine, Korporal (desetar), 3. bošnjačka regimenta, 11. komp. (BH Inf. reg nr. 3), Verlustliste Nr. 88. 1914-12-30
Zarobljeni vojnici:
- Grosić Obren iz Bijeljine, rođen 1887. godine, Zugsfuhrer (vodnik), BH FJB, 4. komp. (lovački bataljon), u logoru ? u Rusiji. Verlustliste Nr. 47. 1914-11-06
2. Krsmanović Radovan iz Crnjelova, Infanterist (pješadinac), 3. bošnjačka regimenta, 16. komp. (BH Inf. reg nr. 3), u logoru ? u Rusiji, Verlustliste Nr. 47. 1914-11-06
(nastaviće se)