Piše: Saud Grabčanović
Uvod
Bošnjaci su odvajkada važili za velike junake i neustrašive ratnike. Zbog toga su naši vitezovi još od Srednjeg vijeka i doba Bosanskog kraljevstva imali veliki ugled širom srednjovjekovne Evrope. Mnogi tadašnji bošnjački vitezovi su učestvovali i pobjeđivali na čuvenim evropskim viteškim turnirima i nosili su orden „Reda zmaja“ koji ih je uvrštavao u najbolje evropske ratnike. Posebno velike uspjehe su bosanski vitezovi imali na velikim turnirima koji su priređivani u Ugarskoj u gradu Budimu. Oni su takođe u više navrata pokazali svoje viteško umijeće i veliku hrabrost u stvarnim borbama i ratovima protiv nadmoćnijih protivnika koji su napadali na njihovu Bosnu: Ugara, Bizantinaca, Bugara, Srba, uduženih evropskih krstaša, a nekoliko puta i u bitkama protiv Osmanlija. Bošnjačko junaštvo i srčanost te ludu hrabrost najbolje je znao cijeniti osmanski sultan Mehmed II El Fatih, koji je osvojio Bosansko kraljevstvo zahvaljujući samo velikoj sreći, jer je tada u njemu vladao veliki vjerski razdor i nesloga među plemstvom (kao i danas!). Osmanlije su to iskoristile i lako su bez pravog rata zagospodarile našom zemljom. Odmah nakon osvajanja Turci su bošnjačke vitezove priglili i dali im posebne privilegije, te su kasnije, prvenstveno zahvaljujući njima, osvojili pola Evrope! I svi ostali osmanski sultani su u kasnijim periodima posebno cijenili naše neustrašive gazije. Bošnjačke gazije su Osmansko carstvo čuvale kao svoju domovinu i nekoliko puta spasile u ratovima sa Austrijom. Bošnjaci su spasili Osmansko carstvo od potpunog uništenja i „izbacivanja“ iz Evrope, posebno u ratu iz 1739. Godine, kada je Osmanlijama i svim muslimanima na našim prostorima „život visio o koncu“!. Bošnjačke gazije su se 1878. godine usprotivile odlukama Berlinskog kongresa i okupaciji svoje zemlje. Skoro goloruki, Bošnjaci su pružili veličanstven otpor nadmoćnijem okupatoru – Austrougarima, koje su zadivili svojim herojstvom. Novi okupatori Austrougari su veoma respektovali i posebno cijenili ratničke vrijednosti Bošnjaka kojima su zbog toga dali posebna prava. Zahvaljujući takvom pristupu Bošnjaci su kasnije novog okupatora, ranijeg „din-dušmanina“, srčano prihvatili i borili su se za njega u ratovima koje je vodio.
Primjer takvog rata u kojem su se bošnjačke gazije posebno istakle u redovima austrougarske vojske je Prvi svjetski rat, posebno ratne operacije koje su se vodile u tom ratu protiv Italije na tzv.“Soškom frontu“. U krvavim borbama na tom frontu Bošnjaci, naoružani samo jataganima i buzdovanima, jurišali su na italijanske mitraljeze. I, za divno čudo, srce u junaka je pobijedilo! Kako to Njegoš reče : „ Boj ne bije svijetlo oružje nego srce u junaka“, Bošnjaci su uspjeli potpuno razbiti Italijane i odbraniti austrougarske teritorije u Italiji. Mnogi od njih su u tim borbama izgubili živote i ostavili svoje kosti na vojničkim grobljima Log pod Majnartom i Lebring pored Graca, gdje su najviše ukopani Bošnjaci iz Druge bošnjačke regimente. Među Bošnjacima koji su se borili na Soškom frontu bilo je i puno naših Bijeljinaca, naših pradjedova, djedova i rođaka koji su takođe iskazali nevjerovatno junaštvo za koje su mnogi od njih bili odlikovani najvećim vojnim ordenima Austrougarske monarhije. Mnogi od njih su u tim borbama i poginuli. O hrabrosti Bošnjaka, njihovom moralu, ratnoj taktici i običaju ratovanja pisanih dokumenata nema u onoj mjeri koliko bi moralo i trebalo da bude. Tema ovog mog kratkog rada, u kojem nemam namjeru analizirati taktiku ratovanja ili ulaziti u neke detalje, jesu bošnjačke regimente koje su se u toku Prvog svjetskog rata prevashodno borile na Soškom frontu. Ja želim ovim mojim radom da barem ukratko podsjetim Bošnjake na jedan dio istorije koju su obilježili njihovi pretci-bošnjački vitezovi. O ovoj temi je pisao i Isnam Taljić, a vrlo ozbiljan rad na ovu temu napisao je Werner Schachinger pod nazivom: „ Die bosniaken kommen“ (Bošnjaci dolaze). Takođe o ovome možemo naći puno podataka i u knjizi „Historija Bosanske vojske“ od dr. Envera Imamovića.
(Nastaviće se)