Piše: Saud Grabčanović
Biografija Džezar Ahmed-paše
Cezzar ili Džezar Ahmed-paša (arapski: أحمد الجزار.turski : Cezzar Ahmet Paşa) bio je bošnjački pustolov rodom iz Stoca. Po Safvetu-begu Bašagiću rođen je u mjestu Fatnici, opština Bileća. Tačan datum njegovog rođenja je nepoznat, a postoje dvije verzije toga datuma. Po turskim izvorima rođen je 1708. godine u Stocu, a umro je 1804. godine u Akri ( Aki). Prema ovom izvoru ispada da je živio 96 godina, što je za to vrijeme bilo prosto nevjerovatno. Pošto je pobjedu nad Napoleonom izvojevao 1799. Godine, ispada da je tada bio star 91 godinu! To je praktično nemoguće . Jedan starac od 91 godinu ,đuturum ,senilan i dementan, sigurno to ne bi mogao napraviti. Ja mislim da je ovaj podatak o datumu njegovog rođenja potpuno netačan. Mnogo bliži stvarnom datumu njegovog rođenja su zapisi koje su napravili engleski novinari koji su ga intervjuisali u Akki pred njegovu smrt. kada je već u cijeloj Evropi i svijetu bio poznat kao čovjek koji je porazio velikog Napoleona. U tim dokumentima stoji da je Džezar Ahmed-paša rođen u BiH u Stocu 1720. godine. Postoje i dokumenti u kojima se tvrdi da je rođen 1730. godine. Jedino što se pouzdano zna i oko čega nema dvojbe jeste godina njegove smrti -1804. Ja mislim da je tvrdnja da je rođen poslije 1720. godine najbliža stvarnoj istini. Moj argument za to je jedna činjenica za koju postoje dokazi u osmanskim dokumentima. Naime, pozdano se zna da je Ahmed-paša, kao mladić na dvoru u Travniku, bio pomoćnik ličnog brice čuvenog bosanskog vezira Ali-paše Hekimoglua ( Hećimovića). U osmanskim dokumentima u biografiji Ali-paše stoji da je Džezar Ahmed-paša u mladosti otišao iz Bosne zajedno sa njim, kao njegov sluga. Prvo je bio njegov lični berberin, a kasnije je služio u ličnoj gardi ovoga paše. Bio je veoma zagonetna i kontraverzna ličnost o čijem pravom porijeklu ima veoma malo poznatih podataka. Najčešće su ti podaci vezani dosta kontradiktorni, pa nas stavljaju u dilemu šta je prava istina o porijeklu, karakteru i životu tog nadasve velikog čovjeka, Bošnjaka i još većeg vojskovođe. Prema najnovijim istraživanjima navedenim u knjizi “Muslimanska baština u istočnoj Hercegovini”, autor Hivzija Hasandedić je ustanovio da je Ahmed-paša Džezar Bošnjak po rođenju i da potiče iz muslimanske porodice Pervana iz mjesta Fatnice. Postoje tvrdnje da je on bio kršćanin koji je konvertirao na islam, kao i da je nekog ubio, pa je zbog toga morao pobjeći iz rodnog kraja u svijet. Jedni tvrde da je on ubio neku ženu, a drugi opet da je silovao rođenu sestru, ubio je i pobjegao u svijet. Na osnovu podrobne analize različitih napisa vezanih za život ovog velikog čovjeka, a posebno originalnih osmanaskih dokumenata, došao sam do zaključka da su sve ove tvrdnje u suštini netačne i lažne i da su sve izmišljene u cilju njegovog omalovažavanja. Ove su laži protiv njega širili njegovi neprijatelji koji su se veoma bojali ovog iznad svega okrutnog i opasnog čovjeka, koji je bio veoma strog, odan, revnosan , precizan i nemilosrdan osmanski carski službenik. On je bio nepotkupljiv i nekorumpiran. Korumpiranost i potkupljivost su inače bile odlike većine tadašnjih osmanskih vezira i guvernera u carstvu. Okrutnost mu je bila jednaka vojničkoj vještini. I pod stare dane bio je strah i trepet potčinjenima.Cijenio je rad, red i disciplinu, a tražio je od svojih potčinjenih da njegova naređenja izvršavaju bez pogovora. Za neposlušne je imao samo jednu kaznu-smrtnu! Džezar Ahmed-paša u uspostavljanju reda i zakona u povjerenim mu pokrajinama nije birao sredstva kako da to postigne. Džezar Ahmed-paša je po profesiji bio berberin, ali i veoma vješt mačevalac, kakvom nadaleko nije bilo ravna. Od papira je pravio umjetnine. Zanimao se i za građevinarstvo i arhitekturu. Volio se hvaliti, ali nije se razmetao luksuzom. Engleski novinari, koji su ga intervjuisali, bili su iznenađeni pošto su ga zatekli odjevenog u staro i pohabano odijelo. Džezer im je rekao : „Ja sam Bošnjak i ratnik, mene bogatstvo ne zanima“!
(Nastaviće se)