Piše: Saud Grabčanović
Alija Alijagić je rođen 1896. godine u Bijeljini, a osuđen i obješen u Zagrebu 8. marta 1922. godine. Alija Alijagić potiče iz ugledne, ali osiromašene bijeljinske begovske porodice. On je bio komunistički terorista i atentator, član terorističke organizacije “Crvena pravda“.
Njegovoj porodici su agrarnom reformom iz 1919. godine oduzeti skoro svi zemljišni posjedi. Zbog neimaštine njegovi roditelji nisu imali novca da ga školuju, pa su ga poslali na stolarski zanat. Još kao vrlo mlad, već u šesnaestoj godini, on je pristupio sindikalnom pokretu koji je postojao u Austro-Ugarskoj. Kad je počeo Prvi svjetski rat Alijagić je bio mobilisan u vojsku K&K Monarhije. Bio je raspoređen u radni bataljon za rad u vojnoj radionici u Mostaru. U toku rata on je učestvovao u protestima vojnika zbog loših uslova za rad, zbog čega je bio dva puta hapšen. Nakon Prvog svjetskog rata on 1919. postaje član Socijalističke radničke partije (komunista). Te godine je postao i član tajne komunističke terorističke organizacije „Crvena pravda“, koju je zbog nezadovoljstva radom tadašnjeg komunističkog rukovodstva sa grupom mladih komunista osnovao Rudolf Hercigonja, čiji se program zasnivao na borbi za pravdu, čak i silom, ne prezajući upotrijebiti i oružje.
Kako su komunisti sa svojom ideologijom socijalne pravde i jednakosti bili bliži običnom i siromašnom narodu, njihova partija je na prvim slobodnim izborima u Kraljevini SHS osvojila 200.000 glasova i sa 58 mandata postala treća parlamentarna stranka po snazi. Državne vlasti Kraljevine SHS sa kraljem Aleksandom na čelu su bile veoma uplašene nakon velikog uspjeha komunista na tim izborima. Bojali su se da će se komunisti odlučiti na nasilno preuzimanje vlasti, zabranu buržoaskih stranaka, pa čak i na ukidanje buržoaskog poretka, po ugledu na Oktobarsku revoluciju i Sovjetski Savez. Zbog toga su državne vlasti u Kraljevini SHS (kasnije Jugoslavije) još prije izbora donijele tzv. „Zakon o zaštiti države“. Nakon velikog uspjeha Komunističke partije Jugoslavije na izborima, vlasti su, sa kraljevim odobrenjem, 1920. godine donijele tzv. „Obznanu“ kojom se zabranjuje rad Komunističkoj partiji, iako je osvojila i mjesta gradonačelnika u Beogradu i Zagrebu. Tvorac teksta Obznane je bio tadašnji ministar policije u Kraljevini SHS Milorad Drašković.
Alija Alijagić je 1921. godine postao član terorističke organizacije “Crvena pravda.” Osnivač te skupine bio je Rudolf Hercigonja, a među istaknutim članovima bili su Semberci Rodoljub Čolaković i Dimitrije Diko Lopandić. “Crvena Pravda” je bila formirana po uzoru na slične organizacije u Rusiji, a uzor im je bila “Mlada Bosna”, čiji je član Gavrilo Princip izvršio atentat na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda. I oni su smatrali da se pojedinačnim terorističkim aktima protiv nosilaca režima može pokrenuta šira revolucionarna borba. Već u aprilu 1921. godine član “Crvene pravde” student Nikola Petrović pokušao je u Beogradu da izvrši atentat na ministra Milorada Draškovića, tvorca zloglasne “Obznane” – kraljevskog dekreta kojim je ukinuta Komunistička partija, suspendovan čitav niz građanskih prava i uvedena diktatura. Na Vidovdan 28. juna iste godine Spasoje Stejić je bacio bombu na automobil kralja Aleksandra, ali je ovaj preživio. Najzad, Alija Alijagić je 21. jula, sa dva hica iz pištolja, ubio ministra Draškovića u Delnicama, gdje je ovaj došao na liječenje. Nakon atentata je Alija pokušao pobjeći što mu nije uspjelo. Zatim je uslijedilo hapšenje pripadnika grupe i suđenje u Zasgrebu. Alija Alijagić je. kao izvršilac atentata i ubistva. bio osuđen na smrt vješanjem. Obješen je 8. marta 1922. godine u zatvorskoj jedinici „Sudbenog stola“ u Zagrebu. Ostali optuženi za atentat, među njima i Rodoljub Čolaković, bili su osuđeni na dugogodišnje zatvorske kazne teške robije.
Poslije Drugog svjetskog rata po Aliji Alijagiću je bila nazvana jedna ulica u Beogradu, u naselju Petlovo Brdo, ali je s početka 2001. godine preimenovana u Ulicu Milorada Draškovića. Onog istog kojeg je Alija Alijagić ubio u atentatu! Još jedan primjer kako se istorija poigrava sa njenim glavnim akterima, pogotovo kada se pojedini događaji posmatraju izvan istorijskog konteksta i kauzaliteta u slijedu događaja. I u njegovoj rodnoj Bijeljini postojala je ulica sa Alijagićevim imenom, po njemu je nosila ime i škola učenika u privredi, a u gradskom parku je bio postavljen njegov spomenik, kao i spomenici Rodoljubu Čolakoviću i Dimitriju –Diki Lopandiću. U posljednjem ratu je nova vlast uklonila tri ove spomenike i uništili sve tragove i uspomene na Alijagića i njegove drugove! Danas grad Bijeljinu, umjesto spomenika komunističkim revolucionarima „krase“ spomenici četnika, a među njima je i spomenik ratnom zločincu Draži Mihajloviću! Nekada su ulice sa Alijagićevim imenom postojale u Sarajevu, Banjoj Luci, Mostaru i mnogim drugim gradovima Jugoslavije, a u Orašju na Savi jedan kej zvao se po njemu. U Sarajevu je postojala osnovna škola sa njegovim imenom ….
(Nastaviće se)