Piše: Umihana Sofić
Varoške kuće u Bijeljini
Sve do posljednjeg rata ili nešto prije njega, u Bijeljini je bilo još nekoliko kuća iz turskog vremena, koje su bile izraz bosanske muslimanske i hrišćanske kulture. Te kuće su slabo održavane, dotrajale i izmijenjene raznim opravkama i intervencijama na fasadi, a sve su srušene u naletu novog vremena. Pomenućemo neke od njih.
Kuća Imamovića
Nalazila se iza sadašnjeg Suda, i pamte je svi stari Bijeljinci. Podignuta je izmedju 1820-1830. godine. Bila je u posjedu jedne od najstarijih bijeljinskih porodica. Sprat je bio u tipičnom bosanskom stilu, sa krovom na “četiri vode” i u bondruk. Prizemlje je gradjeno od drvenih trupaca i “šepera”. Prvobitno je krov bio pokriven “šindrom”, a kasnije je zamijenjen crijepom .
Dvorac Ali-Paše Fidahića
Velika kuća čuvenog Ali-paše Fidahića, vojskovođe Husein-kapetana Gradaščevića i bijeljinskog muteselima, nalazila se u samom centru grada, u blizini Gradskog parka. Srušena je na početku posljednjeg rata. Masivna zgrada, ali je tokom vremena slabo očuvana. U posljednjoj njenoj fazi pola kuće služilo je za stanovanje, a druga polovina pripadala je Adventističkoj crkvi. Prvobitno je zgrada imala dva sprata, a kasnije je ostao samo jedan sprat. Podignuta je 1836. godine i bila je, u svoje vrijeme, izuzetno lijepa zgrada. Prozvana je “dvorac Ali-paše”, po njenom vlasniku Ali-paši Fidahiću. Na žalost, novi vlasnici grada nisu imali ni malo sluha za očuvanje kuklturne baštine, čak i kad se radilo o jednom ovakvom objektu,.
Stambena zgrada Dike Jovičića
Ova stara kuća srušena je prije rata, a podignuta je oko 1860. godine, sa prizemljem i spratom. Gradjena je u tipičnom srpskom patrijahalno-trgovačkom stilu, sa obaveznom magazom u prizemlju. Sprat je bio ispupčen iznad prizemlja. Krov je bio četvorovodni, pokriven crijepom. Prizemlje je zidano ciglom, a sprat je radjen u bondruku. Na spratu su bile sobe za stanovanje, sa prozorima koji su imali očuvane željezne kapke, što je bilo okarakteristično za ovu vrstu zgrada i vrijeme u kome je zgrada nastala. Iako je tokom vremena pretrpjela neke izmjene, stambena zgrada Dike Jovičića je, prije rušenja, bila najbolje očuvana zgrada iz doba turske epohe. Medjutim, i pored svih vrijednosti koje je imala, srušena je 1985. godine.
Pijace u Bijeljini
Od osamdesetih godina 19–og vijeka, trgovina se naglo razvijala, naročito sa dolaskom trgovaca Nijemaca i Jevreja – Aškenaza. Pored njih, trgovinu su vodili Albanci sa Skandra i neke srpske i muslimanske porodice iz Bijeljine. Okolna sela su toliko proizvodila, da se, pored dva pazarna dana (utorak i petak), počelo izvoziti u druge gradove (Tuzla, Sarajevo i dr.). Šljiva je preko Brčkog izvožena u Njemačku i Austriju. Ponuda proizvodima je bila tolika, da je pred kraj Drugog svjetskog rata u Bijeljini bilo pet pijaca:
-jagnjeća na Horudžić meraji
– marvena
-drvena pijaca u blizini katoličke crkve
– žitna pijaca pred današnjom zgradom Skupštine Opštine
-“Zelena pijaca” (zvali su je i “ženska pijaca”, jer su isključivo žene tu prodavale voće, povrće i mliječne proizvode.
(Nastaviće se)