Piše: Saud Grabčanović
Vojna karijera Ishak-bega Kraloglua (Kraljevića)
Ishak beg (Sigismund), bivši krunski princ Bosanskog kraljevstva, zahvaljujući svom daidži Ahmed-paši, Velikom veziru Osmanskog carstva, veoma brzo je napredovao i u vojnoj karijeri. Ishak beg (Sigismund) je učestvovao u bitci kod Otlukbelija kao član pratnje sultana Mehmeda II Fatiha 1473. godine, dok još nije primio islam. U toj bitci su Osmanlije izvojevale pobjedu nad svojim anadolskim rivalom Uzun Hasanom. Princ Sigismund se u tom boju veoma istakao svojom hrabrošću i vještinom. Nakon što je primio islam, njegova karijera je krenula uzlaznom putanjom. Kada je primio islam i uzeo ime Ishak najprije je dobio titulu bega. Njegovo napredovanje u vojnoj karijeri, a samim tim i u osmanskoj hijerarhiji, nastavljeno je i za vrijeme vladavine Mehmedovog sina i nasljednika sultana Bajazida II. U to vrijeme je Ishak-beg za svoje zasluge u ratnim pohodima od ovog novog sultana dobio titulu sandžak-bega i sultan mu je dao na upravu sandžak Karesi u zapadnoj Anadoliji. Kao sandžak-beg Karesija Ishak beg (Sigismund) Kraljević je učestvovao u osmansko-memelučkom ratu 1485–91. godine, ratujući prvo zajedno sa Hadum Jakup-pašom, a kasnije i sa svojim daidžom Ahmed-pašom Hercegovićem u blizini Adane. Ahmed-paša Hercegović i Ishak-beg Kraljević su u bitci kod tog grada, koja se odigrala1486. Godine, bili poraženi i zarobljeni od strane Memeluka, zajedno sa još nekoliko osmanskih sandžak-begova. Odvedeni su u zarobljeništvo u Egipat, gdje su Memeluci sa njima iznenađujuće lijepo postupali. Iz memelučkog zarobljeništva oni su bili oslobođeni 17. Avgusta 1488. godine. Nakon povratka u Osmansko carstvo, Ishak-beg Kraljević je učestvovao u još jednoj neuspješnoj bitci protiv Memeluka u jugo-istočnoj Anadoliji. On se u toj bitci nalazio na čelu konjice iz njegovog sandžaka, koja je trebala napadati na desnom boku. Međutim, desni bok osmanske vojske je prvi popustio i pobjegao sa bojnog polja, što je bilo glavnim razlogom novog osmanskog poraza. Nakon te izgubljene bitke Ishak-begu Kraljeviću je bilo suđeno, ali je on radi nedostatka dokaza bio oslobođen svake odgovornosti. Ishak-beg Kraljević se posljednji put spominje u osmanskim dokumentima u bitci na Krbavskom polju u Hrvatskoj, koja se odigrala 9. septembra 1493. godine i u kojoj je pobijedila udružena osmansko-bošnjačka vojska. Moguće je da je on tada poginuo, ali dokumenata koji bi to dokazali do danas nema. Ishak -beg Kraljević je bio posljednji poznati član bosanske kraljevske dinastije Kotromanića, sa njegovom smrću ova dinastija se ugasila.
Život princeze Katarine–Emine na dvoru, prelazak na islam i život u Skoplju
Nakon što su je osmanski vojnici zarobili zajedno sa bratom u tvrđavi Zvečaj, mala princeza Katarina je sa bratom Sigismundom bila poslana u Istanbul na zahtjev njihovog daidže, tada Velikog vezira Osmanskog carstva Ahmed-paše Hercegovića. Pošto je u to vrijeme u Osmanskom carstvu vladao šerijatski zakon a carstvo bilo čista islamska država, u skladu sa islamskim shvatanjima o ženama i njihovom životu o njima se jako malo pisalo i objavljivalo. Iz ovog razloga o životu princeze Katarine u Istanbulu i Skoplju veoma malo znamo u odnosu na život njenog brata Sigismunda-Ishaka. Ne znamo tačno ni kada je bosanska princeza Katarina, kćerka bosanskog kralja Tomaša, postala muslimanka. Turski istoričari smatraju da je ona najvjerovatnije promijenila religiju u roku od tri godine od njenog zarobljavanja. Ovu tvrdnju oni potkrepljuju pravljenjem paralela njenog slučaja sa poznatim slučajevima islamizacije zarobljenika iz osmanske istorije. Nakon što je primila islam i postala muslimanka, princeza Katarina je dobila ime Emine. Ovo su jedini pouzdani podaci o njenom životu u prvim godinama nakon dolaska na dvor kod svog daidže Ahmed-paše u Istanbul. O njenom životu i tome kako se tačno našla u Skoplju u zapisima osmanskih hroničara imamo dosta konfuznih i oprečnih informacija. Jedna hronika kaže : „Kad su Sigismund i njegova sestra Katarina uhvaćeni, poslani su u Istanbul. Na putu ka Istanbulu Katarina se razboljela i ostala u Skoplju“. Drugi osmanski hroničar je zapisao ovo: „ Katarinu je u Skoplje dove njen brat Sigismund kad se pridružio osmanskoj vojsci i krenuo u rat. Povjerio je sestru Katarinu porodici svog rođaka Isa-bega Ishakovića da je pazi i čuva u porodičnom okruženju. U to vreme je Isa Bey bio guverner Skoplja. On je bio jedan od najboljih Fatihovih zapovjednika. Katarina je živjela u palači Isa Beya. Priča se da je umrla u mladosti zbog bolesti. Ne znamo da li se ona razboljela ili se zaljubila“. Treći osmanski hroničar je zapisao : „Princeza Emine je živjela u Skoplju deset godina između 1464. i 1474. godine, a stanovnici Skoplja su je poznavali kao muslimansku princezu Emine, kćerku bosanskog kralja Tomaša i kraljice Katarine, veoma su je voljeli i poštovali“. Datum njene smrti nije potpuno siguran. Pretpostavlja se da je umrla 1474. godine u dobi od 20 godina. Turbe nad njenim grobom je izgradio ili njen muž ili možda njen rođak, sin Ishak-bega Isakovića koji je umro dvije godine ranije od Emine. Turbe je podignuto u znak poštovanja i uvažavanja njenog kraljevskog porijekla. Posebno je značajna bila činjenica da je ranija kršćanska princeza prihvatila dragovoljno islam i promijenila ime u Emine. Građane Skoplja je posebno dirnula činjenica da je umrla jako mlada i u tuđini, pa su ljudi vremenom od njenog turbeta napravili “svetilište” poštujući uspomenu na nju. Oko njenog lika su se vremenom počele u gradu ispredati razne legende o čudesnim ozdravljenjima bolesnika na njenom mezaru u koje je praznovjerni narod vjerovao. Princeza Emine je tako od naroda proglašena za „dobru“, što u praksi znači isto što i „svetica“ kod kršćana. Običan narod je vremenom zaboravio njeno pravo ime i praktikovao za nju upotrebljavati ime :„Kıral Kızı“ ( Kraljeva kćerka) . Ovo turbe postoji i dan danas u Skoplju i nalazi se u blizini gradskog naselja Gazi–baba u neposrednoj blizini Prirodno-matematičkog fakulteta u Skoplju. Turbe se nalazi u starom mezarju na brdu Urjan-babi, pored puta zvanog Hadžilar Jolu. Turbe pripada otvorenom tipu mauzoleja sa kvadratnom osnovom od kamenih blokova . Iz osnove izlaze četiri stuba koji se savijaju i čine svodove u obliku srca, a ti svodovi su odozgo ukrašeni ciglama crvene boje. Na stubove se odozgo naslanja četvrtasta kupola koja je ranije bila pokrivena keramičkim pločicama, a danas ćeramidom. Originalno turbe naše princeze je bilo potpuno uništeno u katastrofalnom zemljotresu koji je pogodio grad Skoplje 1963. godine. Turbe je nanovo podignuto prema starim fotografijama tek 2014.godine zajedničkim sredstvima vlada Makedonije i Bosne i Hercegovine.