Piše: Jusuf Trbić
Sve karte su konačno na stolu. Pompezna proslava 9. januara u Banjoj Luci bacila je pod noge manjeg b/h entiteta i Ustavni sud BiH, i zakone, pogotovo onaj o odbrani, i Dejtonski sporazum i čitav ustavno-pravni sistem države, što je neodoljivo podsjetilo na događaje od prije dvije i po decenije. Tada su Karadžićevi Srbi, slijedeći politiku Miloševićeve Srbije, pogazili Ustav i zakone BiH, formirali svoju zasebnu republiku, koja će ostati u sastavu tadašnje SR Jugoslavije i odredili glavne pravce djelovanja, među kojima je najvažniji bio : odvajanje naroda. A taj se cilj mogao ostvariti samo na jedan način : etničkim čišćenjem i genocidom. Rezultat je poznat.
U ovakvim prilikama nije naodmet ponovo se podsjetiti na činjenice iz prošlosti, jer one su najpouzdaniji svjedoci. Svoj krvavi pohod na Bosnu Karadžićevi sljedbenici i danas pravdaju navodnom ugroženošću, jer su Bošnjaci i Hrvati na državnom referendumu donjeli odluku o nezavisnoj i suverenoj BiH, čime je “preglasan jedan narod”, zaboravljajući, namjerno, da je taj referendum bio u potpunosti sproveden na ustavnim i zakonskim odredbama i da je bio raspisan za sve građane (jer konstitutivnih naroda nije tada bilo u Ustavu BiH). Odluka o raspisivanju referenduma donijeta je 24. i 25. januara, a referendum je održan 29. februara i 1.marta 1992. godine. Ali, sve je krenulo mnogo ranije.
Još krajem ljeta 1991. godine započeo je antiustavni proces formiranja takozvanih “srpskih autonomnih regija” , koje su obuhvatale i ona područja na kojima su Srbi bili u manjini ( Posavina, Sarajevo, Doboj). Odluku o tome usvajali su samo Srbi, nezavisno od toga koliko ih je bilo na tom području ( u Posavini samo 20 posto) i samo jedna stranka – Karadžićeva SDS. Tako je, recimo, u Bijeljini 19. septembra 1991. godine ( pet i po mjeseci prije referenduma o nezavisnosti BiH) formirana Autonomna regija sjeveroistočne Bosne, kao “neodvojivi dio SFRJ i sastavni dio federalne jedinice BiH koja će se pripojiti Jugoslaviji”, kako piše u osnivačkom aktu. Takva regija ne samo što nije bila moguća po Ustavu i zakonima, već njeno formiranje nije bilo čak ni predmet rasprave u Skupštini opštine. Vrlo brzo toj se regiji priključio i Ugljevik. I nikome nije zasmetalo što je to očigledna antiustavna djelatnost i što se time preglasavaju svi ostali. Na isti način formirane su i ostale SAO, a već 24. oktobra iste godine formirana je Skupština srpskog naroda, zaseban državni organ jedne etničke grupe, što je bilo nečuveno kršenje Ustava. Odluka o tome objavljena je u listu Javnost, a zatim u novopokrenutom Službenom glasniku srpskog naroda BiH broj 1. od 15. januara 1992. godine. Odluka je, kako se kaže, donijeta “na osnovu ustavom utvrđenog prava na samoopredjeljenje, uključujući i pravo na otcjepljenje”, što je bila nevjerovatna laž. Takvo ustavno pravo grupe građana istog etničkog porijekla ne postoji ni u jednoj državi na svijetu. Ta nelegalna Skupština donijela je na osnivačkoj sjednici i Odluku o ostajanju srpskog naroda BiH u zajedničkoj državi Jugoslaviji, zajedno sa Srbijom, Crnom Gorom, SAO Krajina, SAO Slavonija i Zapadni Srem, a raspisan je i plebiscit-referendum srpskog naroda o ostanku u Jugoslaviji, koji je održan 9. i 10. novembra te 1991. godine , tri mjeseca i dvadeset dana prije državnog referenduma o nezavisnosti. Treba li reći da takav referendum pripadnika samo jedne etničke grupe u multietničkoj državi nije bio zakonski moguć nigdje u svijetu, pa ni u Bosni. To očigledno kršenje ustavnog poretka zemlje pravdali su izmišljenim pravom na samoopredjeljenje naroda, ali takvo pravo nisu priznavali nikome drugom. U jugoslovenskom Ustavu takvo pravo imale su samo republike, ali ne i narodi. Plebiscit je pokrenuo proces potpune etničke podjele, što je nastavljeno 11. decembra odlukom da se formiraju zasebne srpske skupštine opština svuda gdje Srbi žive, nezavisno od toga koliko ih ima, da bi 21. decembra Skupština srpskog naroda donijela odluku o proglašenju Srpske Republike BiH i njenom priključenju Srbiji. To se dogodilo samo dan nakon odluke Predsjedništva i Vlade RBiH da se zatraži nezavisnost.
Dakle, pobunjeni Karadžićevi Srbi krenuli su u razbijanje Bosne znatno prije bilo kakvog zvaničnog opredjeljenja o nezavisnosti države, kršeći Ustav gdje god su stigli. Napokon, 9. januara 1992. proglašena je Srpska republika BiH, koja je obuhvatala i regije na kojima su Srbi bili ubjedljivo u manjini. Bilo je to mjesec i dvadeset dana prije državnog referenduma i tada su se mnogi pitali kako takva protivustavna tvorevina uopšte može postojati. Odgovor je najprije stigao u obliku Ustava “nove srpske države”. U prvom članu tog Ustava piše : “ Srpska Republika BiH je država srpskog naroda i ostalih.” U članu 2 : “ Teritoriju Republike čine područja autonomnih oblasti, opština i drugih srpskih etničkih cjelina, uključujući i područja nad kojima je nad srpskim narodom u Drugom svjetskom ratu izvršen genocid.” I u članu 3 : “ Republika se nalazi u sastavu savezne države Jugoslavije”: Jasno, da jasnije ne može biti. Posebno je zanimljiv član 4 : “ Republika može stupati u zajednice sa državnim tvorevinama drugih konstitutivnih naroda Bosne i Hercegovine.” Bio je to otvoreni poziv na razdvajanje naroda, koji je ozvaničen u jednom važnom aktu Skupštine bosanskih Srba od 12. maja te godine. To je odluka o šest srpskih strateških ciljeva, od kojih je prvi i najvažniji – “državno razgraničenje od druge dve nacionalne zajednice.” Kako je to ostvareno – znamo. Zanimljivo je da je Ustavni sud BiH poništio i Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda u BiH i Ustav te nove tvorevine, ali su, kao i danas, Karadžićevi sljedbenici ignorisali i Ustavni sud i državu.
Tako se, redajući činjenice, može pratiti dugi put velikosrpskog fašizma, od Načetanija do Milana Nedića i Draže Mihajlovića, od četničkog plana “Homogena Srbija” do Memoranduma SANU, od Miloševićevog zahtjeva za ujedinjenjem srpskih etničkih teritorija do etničkog čišćenja i genocida u Bosni. To je put laganja koje je “spasilo srpski narod”, rušenja ustavnog poretka i programiranih zločina, to je put na kojem su se davno izgubili istina, pravda i zakonitost. To je put kojim uporno koračaju sve garniture srpskih političara u RS-u, pomognute i gurane od strane zvaničnog Beograda, put kojim danas tako žustro gaze i Dodik i njegova opozicija, put koji nas, sve zajedno, što jednom reče Radovan Karadžić, može odvesti u pakao. A čini se da je taj čas mnogo bliži nego što smo mislili.
Nakon posljednjeg otvorenog rušenja ustavnog poretka države Bosne i Hercegovine, proslavom 9. januara u Bajnjoj Luci, nema se više kud. Uz Dodika, koji je, otvorenije nego ikad, najavio osamostaljenje RS-.a i cijepanje države, i zatražio formiranje vojske RS-a, to su svim silama podržali i predsjednik Srbije Tomislav Nikolić i patrijarh Srpske pravoslavne crkve Irinej, kojima se svojim oduševljenim pismom podrške pridružio i Aleksandar Vučić. Uz njih je stala i kompletna srpska opozicija u RS-u, a posebna priča je Mladen Ivanić, zvanični predsjednik države, koji je na najgrublji način pogazio i Ustav i zakon o odbrani države na čijem je čelu. Ako sve ovo prođe bez posljedica, nastaviće se razbijanje Bosne, sve do posljednjeg koraka : konačna podjela i novi potoci krvi. Drugog nema.
Hoće li bosanski političari najzad shvatiti kuda idemo? Hoće li ostaviti po strani svoje sitne politikantske interese i najzad formirati politički front za odbranu Bosne? To se mora dogoditi što prije, vremena za čekanje više nema.
Jer, već sutra može biti kasno za sve.