Piše: Saud Grabčanović
Uvod
U ovom mom radu o neobičnoj sudbini jedne krune, koja je poslana iz Vatikana u Rašku, ja ću pokušati prezentirati vrlo interesantne i do danas vrlo rijetko objavljivane podatke iz srednjovjekovne istorije južnoslovenskih naroda. Možda se neki detalji iz ovog mog rada neće svidjeti nacionalističkim ,novokomponovanim“ čistuncima sa našeg podneblja, jer dokazuju veliku povezanost i zajedničku prošlost naših naroda koji žive na ovim prostorima i koji su se u novijem dobu, pod uticajem otrovnog klero-nacinalizma, tako udaljili jedni od drugih, da danas niječu svoje korijene i zajedničko slavensko porijeklo. Nekima će ovo djelovati kao navođenje na mlin velikosrpske ideologije, koja pokušava dokazati da su svi narodi koji žive na ovim prostorima Srbi. Pravilnom analizom mog rada moći ćete shvatiti,nadam se,da se nekada u stara vremena narod na ovim područjima nije tako dijelio kao danas i da naše današnje nacionalne podjele, u stvari, imaju korijene u religijskoj podjeli i da su po svojoj prirodi vještačke i iracionalne. Nacije su produkt kapitalističkog društvenog sistema i buržozije kao klase, te su u Evropi nastale u 19.vijeku tek sa nastankom kapitalizma i stvaranjem buržoskih nacionalnih država. Pošto su naši prostori kasnili u razvoju kapitalizma i stvaranju nacionalnih država koje su preduslov za stvaranje nacija, taj je proces na ovim prostorima otpočeo puno kasnije, a buržoska nacionalna diferencijacija nije ni dan danas završena. U Srednjem vijeku su Srbi bili i katolici, a bilo je Hrvata i pravoslavaca, kao i bogumila koji su pisali glagoljicom,vrstom ćirilice, što važi i za Bošnjake koji su praktikovali bosančicu. Ali, ni jedan od ovih oblika ćirilice nisu izmislili Srbi niti bilo ko na ovim prostorima, nego grčki kršćanski misionari koji su pokrštavali Slavene! Ako stvari gledamo današnjim očima – da je pravi Srbin samo onaj ko je svetosavac, a Hrvat samo onaj ko je katolik, u vašim će glavama kad pročitate ovaj moj rad nastati konfuzija, a bogami, neki će se osjetiti i uvrijeđenim. Po tim današnjim „mjerilima“ gledanja „ispada“ da je Stefan Nemanja prvo bio Hrvat, jer je rođen kao katolik, pa je kasnije, kad je primio pravoslavlje, postao Srbin! Takav pristup vremenu kada uopšte nisu postojale nacije, nego su se ljudi primarno identifikovali po vjerskoj, a sekundarno po svojoj narodnoj (plemenskoj) i teritorijalnoj pripadnosti, potpuno je iracionalan i nerezonski. U Srednjem vijeku je u kršćanskim državama unutar vjersko-narodnih korpusa postojala i stroga podjela između običnih ljudi i plemića, koji su se smatrali multietničkim i nad- narodnim dijelom stanovništva. Plemići se nisu miješali sa običnim stanovništvom, nego su se ženili i udavali između sebe, uključujući u to pripadnike plemstva iz drugih naroda. Plemstvo je kod evropskih kršćanskih naroda u Srednjem vijeku, a i u moderno vrijeme, predstavljalo multietničku skupinu-kastu koja nije priznavala granice i koja se iz materijalnih, a time i političkih interesa, međusobno orođavala i miješala, tako da se vremenom odrodila od svog izvornog narodnog korpusa. Srednjovjekovne plemićke porodice Bosne, Srbije, Hrvatske, Venecije, Vizantije, Ugarske, Bugarske, Njemačke, Austrije, Francuske …rado su se miješale između sebe, a ni vjerske razlike između pravoslavlja i katoličanstva nisu bile preprekom za to. Srednjovjekovne evropske vladarske kuće, pa tako i vladarske kuće u Bosanskom kraljevstvu, kao i u Srpskom kraljevstvu, a kasnije i carstvu, najmanje su bile porijeklom od naroda kojim su vladale i uopšte nisu bile „čistokrvne“, kako to danas ostrašćeni naconalistički istoričari pokušavaju dokazati. U stvarnosti su srednovjekovni vladari i Bosne i Srbije i Hrvatske i Ugarske i Francuske i Engleske ….. bili hibridi koji su u svojim venama nosili miješanu „plavu“ krv raznih naroda. Ovo nam jasno govori da je teza da je bosanski kralj Tvrtko navodno bio Srbin notorna glupost ! On jeste imao srpske krvi po prabaki Elizabeti (Jelisaveti) to je neosporno, ali koliko je u njemu bilo „prave srpske krvi“, jako je upitno. Ne treba zaboraviti da je Tvrtkovu pra-babu Elizabetu (Jelisavetu) rodila ugarska princeza katolkinja Katarina Arpadović, koja je bila žena njegovog pradjeda, srpskog kralja Dragutina, a da je raškog kralja Dragutina, Tvrtkovog pradjeda, rodila francuska princeza, katolkinja Jelena ( Helen) Anžujska, rođaka napuljskog kralja Karla, koja je bila udata za srpskog kralja Stefana Uroša I. A kralja Stefana Uroša I rodila je Italijanka katolkinja Ana Dandolo, kćerka Mletačkog dužda Anđela –Enrika Dandola, koji je osvojio i opljačkao Konstantinopolis, a ta Ana Dandolo je bila žena prvog raškog kralja Stefana Prvovenčanog ! Ne treba zaboraviti i da je sam Veliki župan Raške Stefan Nemanja Zavidović bio oženjen Bošnjakinjom Ankom, koja je bila majka kralja Vukana, kralja Stefana Prvovenčanog i Svetog Save !
Na osnovu ovoga nam se nameće pitanje : a čime su se onda smatrali kraljevi i plemići u Srednjem vijeku, šta su oni mogli biti, prema današnjim „mjerilima“, po nacionalnosti i kako su se izjašnjavali? Najbolji odgovor na to nam daje „Zakonik cara Dušana“, po kojem su postojale dvije vrste ljudi u srednjovjekovnoj Srbiji : plemići i Sebri ( Srbi –običan narod). Ako dobro analiziramo ovaj zakonik ispada da srednjovjekovno plemstvo u Srbiji sebe uopšte nije smatralo Srbima, nego nečim potpuno drugim, što je iznad toga – smatrali su se multietničkim i internacionalnim plebsom koji ne priznaje podjele i granice. Slično je bilo i u u ostalim evropskim kršćanskim zemljama tog vremena, kao i u našoj Bosni. Mislim da je danas potpuno iluzorno i van pameti pokušavati „prebrajati krvna zrnca“ naših kraljeva i našeg srednjovjekovnog plemstva, ukoliko je ono uopšte bilo „naše“. Neki će na ovo moje izlaganje reći da su moji navodi o majkama srpskih kraljeva istorijski tačni, ali da je u praksi porijeklo i pripadnost oca djeteta nekom narodu dominantna. Sa aspekta muškog patrijarhalnog šovinizma koji vlada na našim prostorima, to je donekle tačno. Ali, biologija i osobine ženske prirode govore nam drugačije -majka djeteta je uvijek sigurna, dok je pravi otac uvijek upitan! Srednjovjekovni kraljevi, zbog državničkih dužnosti i stalnih i dugotrajnih ratova, nisu imali previše vremena za svoje žene i djecu. Nihovu djecu su odgajale njihove majke, a majka je ta koja odgaja i podiže dijete i vaspitava ga. Dijete od majke uči govoriti i mi svi govorimo maternji jezik, a ne taternji ! I na kraju još nešto, ljuto se varaju oni koji smatraju da je kršćanski moral srednjovjekovnog čovjeka bio na većem nivou od morala današnjeg čovjeka. Dokaz za ovo su istorijske činjenice koje nam govore da je, posebno među srednjovjekovnim kršćanskim plemstvom, kao i u crkvenim krugovima, vladao veliki razvrat. Primjer za to su bosanski i srpski kraljevi od kojih je svaki imao po tuce vanbračne djece. Što se tiče crkve i morala u to vrijeme, najbolji primjer nam je papa Borgia koji je živio u 15.vijeku. Ovaj je katolički papa, koji je vladao pod imenom Alaksandar VI , uprkos propisanom celibatu imao niz ljubavnica, sa kojima je imao čak devetoro vanbračne djece, a jedna od ljubavnica bila mu je rođena kćerka!
( Nastaviće se)