Piše: Saud Grabčanović
Suđenje atentatorima na Milorada Draškovića i njihove kazne
Suđenje za ubistvo ministra policije Kraljevine SHS je počelo 6. oktobra 1921. godine. Optuženi su bili pripadnici Crvene pravde: Rodoljub Čolaković, Dimitrije Diko Lopandić, Nikola Petrović, Nebojša Marinković i Stevo Ivanović. Alija Alijagić je, kao izvršilac atentata i ubistva, bio osuđen na smrt vješanjem. Organizatori ubistva Rodoljub Čolaković, Nikola Petrović i Dimitrije Lopandić na po 12 godina zatvora, Stevo Ivanović je kao saučesnik osuđen na dvije godine zatvora, a Nebojša Marinković je bio oslobođen optužbe.
Nakon atentata na Draškovića, tvorca Obznane, koju je odobrio kralj Aleksandar i kojom su ukinute građanske slobode, a rad Komunističke partije zabranjen, u javnosti je vođena velika kampanja za pomilovanje Alije Alijagića. Njegov advokat, dr Ivo Politeo napisao je brošuru „Politički delikt“, koja je imala veliki odjek. Мnogi intelektualci, među kojim i Miroslav Krleža, politički su se angažovali u obrani Alije Alijagića, ali je on ipak osuđen na smrt vješanjem i pored toga što je Ustav Kraljevine SHS izričito garantovao ukidanje smrtne kazne za političke krivice.
Egzekucija nad Alijom Alijagićem je izvršena vješanjem 8. marta 1922. u Zagrebu, gdje je najprije bio i sahranjen. Alija Alijagić, kao i neki učesnici Sarajevskog atentata, imali su istog egzekutora! Pošto tada u Kraljevini Jugoslaviji nije bilo profi dželata, za Alijagićevo pogubljenje je bio doveden profesionalni dželat iz Beča Alojz Zafrid. Zafrid je prije Alije Alijagića pogubio vješanjem i učesnike Sarajevskog atentata Miška Jovanovića, Veljka Čubrilovića i Danila Ilića u Sarajevu 3. februara 1915. godine. Nakon pogubljenja Alija je najprije bio sahranjen u Zagrebu. Na grobu Alije Alijagića su se okupljali komunisti, pa su tadašnje vlasti 1925. godine tijelo tajno ekshumirale i pod zaštitom mraka ga prenijele u već pripremljen grob u selu Turija kod Bihaća, gdje se i danas nalazi. Povodom godišnjice njegove smrti, skojevci su štampali letke. ( D.Marković, LJ.Ristović : „Pred nepriznatim sudom“, str 66-68, Beograd 1959.)
Pred samu egzekuciju Alija je bio uzbuđen pa je na jednom papiru je napisao kratku pjesmu koju je ostavio jednom od drugova-robijaša.
Evo teksta te Alijine pjesme :
Sunce moje, drago sunce,
Divne li su zrake tvoje
Al’ ujutro kad osvaneš
Biće hladno srce moje…
Milorad Drašković – Biografija
Milorad Drašković je rođen 10. april 1873. godine, u rudarskom selu Polomu, Kneževina Srbija, a ubijen je 21. Jula 1921. godine u Delnicama, Kraljevina SHS. On je bio političar i ministar u Kraljevini Srbiji i u Kraljevini SHS. Kao ministar policije napisao je Obznanu protiv komunista 1920. godine, nakon čega ga je u atentatu ubio komunistički atentator Alija Alijagić. Završio je Pravni fakultet u Beogradu 1894. godine, poslije čega je postao advokat. Nakon toga odlazi u Švajcarsku i Francusku gdje specijalizira mljekarstvo. Godine 1899.godine, kao član Samostalne radikalne stranke, protjeran je iz Srbije, ali ga 1900. godine država abolira i vraća se da živi u Smederevu, gdje otvara najsavremeniku mljekaru u Srbiji. Godine 1905. postao je ministar narodne privrede i poslanik, a 1908. prodaje mljekaru i prelazi u Beograd, gde postaje direktor Izvozne banke. Godine 1914. postao je ministar građevine i saobraćaja, a tokom povlačenja preko Albanije obavljao je dužnost ministra vojnog. Nakon Prvog svjetskog rata učestvovao je sa kraljem Aleksandrom 1920. godine na pregovorima u Parizu oko pitanja ratne odštete.
Kao ministar unutrašnjih poslova napisao je Obznanu, nakon čega ga je 21. jula 1921. u gradu Delnice u Gorskom kotaru ubio Alija Alijagić. Atentat na Milorada Draškovića bio je povod za donošenje Zakona o zaštiti javne bezbednosti i poretka u državi.
Njegovo tijelo je iz Delnica prebačeno u Beograd. Milorad Drašković je sahranjen 24. jula 1921. godine na Novom groblju u Beogradu, pored Vojvode Mišića, a troškove i grobnicu obezbijedio je grad.
(Nastaviće se)