Najmlađi vojnik I svjetskog rata, učesnik II svjetskog rata i sirijski oficir u izraelsko-arapskom ratu 1948. godine
O istoriji ratova u kojima su Bošnjaci iz Bijeljine sudjelovali od vremena Kulina bana pa do danas, postoji jako malo istorijske građe. U odbranama svog grada, u Slavoniji, u Dalmaciji, u Hrvatskoj, u stepama Mađarske, Rusije i Ukrajine, u Sremu i Srbiji, u močvarama Dnjestra, na Krimu, na hladnom Kavkazu, u pjeskovitim i vrelim arapskim pustinjama, na brdima Palestine i na visokim Alpama Bošnjaci iz Bijeljine su prolijevali svoju krv pod zastavama kraljeva, padišaha, kajzera, vojvoda i prinčeva. O hrabrosti naših Bijeljinaca, njihovom moralu i ratnim uspjesima pisanih dokumenata nema u onoj mjeri koliko bi moralo i trebalo da ih bude. Najviše pisanih dokumenata i svjedočanstava o učešću Bošnjaka Bijeljine u ratovima imamo iz novijih vremena, posebno iz doba velikih svjetskih ratova. U Prvom svjetskom ratu Bijeljina je dala mnogo velikih junaka koji su se istakli u borbamam a trojica od njih su bili nosioci najvećeg vojnog ordena K&K monarhije, Zlatne medalje za hrabrost. Međutim, u odnosu na njih do danas nam je ostao poznatiji jedan mali golobradi dječak iz Bijeljine, koji je rođen u sokačiću u staroj Atik mahali. Taj se dječak zvao Elez Dervišević. On je stupio u redove austrougarske vojske kao tinejdžer, kada je bio star nepunih 12 godina! Mali Elez Dervišević je tako postao najmlađi vojnik u Prvom svjetskom ratu i bio je poznat i slavljen u cijeloj Austrougarskoj monarhiji, a za njega je znala cjelokupna tadašnja evropska i svjetska javnost. Ovaj mali dječak-vojnik iz bijeljinske Atik mahale tako je pronio slavu naše Bijeljine širom Monarhije i svijeta, pa je tako, zahvaljujući njemu, naš grad postao veoma poznat.
Biografija Eleza Derviševića
Elez-aga Dervišević je rođen u uglednoj bošnjačkoj porodici u Bijeljini 1901. godine od oca Sulejman-age Derviševića, koji je bio bogati trgovac, i majke Munevere. Porodica Dervišević se u Bijeljinu doselila iz Prizrena na Kosovu nakon 1878. godine. ( M.Grabčanović, Bijeljina i bijeljinci, strana 161). Elez-aga je imao dva brata, Mehmedaliju i Osmana, i sestru Safiju. Njegov bogati otac je želio da njegovi sinovi završe visoke škole. Pošto je Bijeljina u doba Austro-Ugarske imala samo jednu srednju školu i to trgovačku, Sulejman-aga Dervišević je svog najstarijeg sina Mehmedaliju poslao u Tuzlu na školovanje u Realnoj gimnaziji. Nekoliko godina kasnije u istu školu u Tuzli Sulejman je upisao i svog najmlađeg sina Eleza. Sulejman je želio svoje sinove, nakon što završe gimnaziju u Tuzli, da pošalje u Beč na studije. Njegov srednji sin Osman je ostao u Bijeljini, gdje je pohađao Trgovačku akademiju i radio u očevoj trgovini. Kada su 28. juna 1914. godine odjeknuli kobni pucnji u Sarajevu, kojima su usmrćeni prestolonasljednik nadvojvoda Franc Ferdinand i njegova supruga Sofija, što je bio povod Prvog svjetskog rata, Mehmedalija je bio učenik 7. razreda Realne gimnazije u Tuzli, a Elez je bio učenik prvog razreda iste škole. Nakon početka Prvog svjetskog rata, braća Dervišević su napustila školu u Tuzli i pridružila se „šuckorima“ na Drini. Elez je tako postao pripadnik austrougarske vojske i to kao najmlađi vojnik u prvom svjetskom ratu. On je bio vojnik star samo 11,5 godina! Nakon Prvog svjetskog rata i sloma Austro-Ugarske on se vratio u Bijeljinu, gdje je najprije radio kao bankarski činovnik, uz pomoć Ademage Mešića. Kasnije, nakon što je u Mađarskoj dobio novčanu pomoć od svoje pomajke iz rata, nadvojvodkinje Izabele, on se bavio sa trgovinom. Učestvovao je i u II svjetskom ratu na stani Njemaca i NDH, a nakon Drugog svjetskog rata emigrirao je u Siriju gdje je stupio u sirijsku armiju. U sirijskoj vojsci je imao čin majora. Elez-aga je u Siriji bio veoma cijenjen i priznat. Poznat je po tome što je organizovao dobrovoljačku jedinicu od bošnjačkih emigranata u Siriji, koja se borila u ratovima protiv Izraela. Elez-aga Dervišević je umro 1991. godine u Damasku, gdje je sahranjen sa visokim vojnim i državnim počastima.
Piše : Saud Grabčanović
(Nastaviće se)