Piše: Umihana Sofić
Postoje razni elementi koji utiču na formiranje različitih društvenih grupa ljudi (različite radne usluge koje ljudi obavljaju), izmedju kojih se uspostavlja distanciranje, diferenciranje ljudi i grupa na kulturnom, vjerskom, ideološkom i drugim planovima. Istovremeno, razvijaju se odnosi koji ih približavaju i spajaju. Neki od tih odnosa su insitucionalni, a neki su izrazito spontani.
Susjedski odnosi spadaju u spontane medjuljudske odnose. U dobroj mjeri, susjedske odnose mogu stimulisati ili destimulisati i urbanizam i arhitektura svojim koncepcijama planiranja i projektovanja.
Stanovanje u zgradama sa više stanova danas karakterišu uglavnom nedovoljno razvijeni susjedski odnosi. Društveno usmjerena gradnja naselja sa individualnim stambenim objektima ima karakteristike boljih susjedskih odnosa.
Ako se uporedi nekadasnji način života u mahalama i današnji u savremenim naseljima u gradu Bijeljini, može se reći da su susjedski odnosi izgubili na intezitetu zbog velikih promjena u načinu života, ali još ih ima. Prema M. Živkoviću u “Uvodu u sociologiju stanovanja”, takvi odnosi su “utilitaristički i emocionalni”. Utilitaristicki susjedski odnosi ogledaju se u medjuuslugama: plaćanju stanarine, telefona, struje, pozajmljivanju nekih životnih namirnica, kratkotrajnom povjeravanju djece na čuvanje i sl. U emocionalne susjedske sadržaje spadaju: medjusobna posjećivanja, zajednički izlasci, druženje za vikend i odlasci na ljetovanja i sl.
Danasnja teška situacija u rješavanju stambenog pitanja objašnjava se skupom gradnjom objekata sa više stanova. U nekim slučajevima realizuju se planovi koji ne nude potrebne zelene površine, prostore za igru djece, parking prostor ili neki društveni objekat u naselju. Grade se relativno jeftina naselja, siromašna mnogim sadržajima zajedničkog korištenja, koja doprinose okupljanju i zbližavanju ljudi. Zbog toga su žitelji takvih naselja prisiljeni da u slobodnom vremenu odlaze i koriste zajedničke sadržaje grada, koji su u Bijeljini ograničeni i brojem i raznovrsnošću.
Jedno od mjesta okupljanja stanovnistva u Bijeljini bila je čaršija ili centar grada. U toku dana u čaršiji se kupovalo, prodavalo, prepričavali su se zanimljivi dogadjaji, u kirhetani se pila kafa i tu su se mogle čuti najvažnije vijesti. Uveče, mladež je šetala malim ulicama čaršije, sa dućanima sa obje strane. Bilo je to mjesto za upoznavanje, druženje i korištenje slobodnog vremena.
Drugo mjesto okupljanja bio je gradski park, oaza zelenila u centru grada sa bogatim sadržajima. Poznat po svojoj ljepoti i bogatom rastinju, park je gubio svoju ulogu zbog slabog održavanja i financijske nemogućnosti da se obnavlja i održava i uglavnom je bio u fazi skromnog bitisanja.
Povremeno okupljanje stanovnika bilo je u okolini Bijeljine o državnim praznicima (Donja Trnova, Bosanska Rača), a igranke za mladež organizovane su po mjesnim zajednicama.
Drinska plaža u Amajlijama bila je poznato kupalište i izletište. Ta plaža je dugo bila jedan od najjačih centara okupljanja stanovnika Bijeljine u toku ljeta. Na žalost, nedirnutu prirodu obale Drine, uništilo je izgradjeno divlje naselje.
Čarsiju je zamijenio moderno izgradjen centar grada, koji je ujedno i administrativni centar. Uredjene pješačke zone na trgu sa osnovnim sadržajima parterne arhitekture (klupe za sjedenje, fontane, zelene i cvijetne površine, stara lipa ispred Doma omladine, spomen obilježja). Na Trgu oslobodjenja, kako se taj trg zvao do posljednjeg rata, održavale se sve javne manifestacije. To je uveče bila pješačka zona za okupljanje mladih, koji bi se, nakon šetnje korzom, razilazili po restoranima ili kafićima.
Pijace su oduvijek okupljale stanovništvo. Do Drugog svjetskog rata Bijeljina je imala 5 pijaca (marvena, jagnjeća na Horudžić meraji, drvena pijaca u blizini katoličke crkve, žitna pijaca pred zgradom Skupštine opštine i Zelena pijaca ili ženska pijaca u centru grada.
Danas postoji samo Zelena pijaca, sve drugo je promijenjeno.
(Nastaviće se)