Piše: Jusuf Trbić
Mnogo rasprava je vođeno o prirodi rata protiv Bosne, najviše o tome da li je to bila agresija dvije susjedne države na BiH, ili je u pitanju građanski rat. Najkraći i najprecizniji odgovor na to pitanje dala je Julija Bogoeva u knjizi „„Rat u Jugoslaviji u presudama MKSJ: Ciljevi zaraćenih strana i priroda sukoba“, u izdanju kuće Torkel Opsahl Epublisher Brusselas. Zbog toga predstavljam tu knjigu našim čitaocima, uvjeren da će mnoge od njih to zanimati.
Julija Bogoeva, pravnica i novinar, dugogodišnji izvještač iz Tribunala u Hagu i analititičar Tribunala punih 13 godina, ponudila nam je knjigu o ratu protiv BiH koja ne ostavlja otvorena pitanja. To je, praktično, zbirka citata iz presuda Tribunala, koje utvrđuju međunarodni karakter toga rata, to jest agresiju Srbije i Hrvatske na BiH, uz kratku i ubitačnu analizu kojom se stavlja tačka na zbrku u tumačenjima naše nedavne istorije. Pravne činjenice su neumoljive i one će poslužiti svim budućim tumačima balkanskih ratova, a, s druge strane, mogu bitno doprinijeti razrješenju gordijevog čvora ideoloških interpretacija službenih politika koje istinu, dokazanu u brojnim sudskim procesima i zapečaćenu za sva vremena, i dalje negiraju, prepravljaju, falsifikuju, dotjeruju i omalovažavaju.
Kao što znamo, postoje tri dovršene, okamenjene definicije rata u Bosni, koje su postale svojevrsne tvrđave novoizgrađenih „ubilačkih identiteta“ (Amin Maalouf). Prva je zasnovana na haškim presudama i neposrednom iskustvu žrtava, i kaže da je na BiH izvršena dvostruka agresija od strane Srbije, pa zatim Hrvatske, s ciljem ostvarenja davnašnjih velikodržavnih planova. Glavno sredstvo podjele BiH bilo je etničko čišćenje, uklanjanje nepoželjnog bošnjačkog stanovništva s teritorija koje su planirane da uđu u sastav Velike Srbije i proširene Hrvatske, a da bi se to ostvarilo, organizovan je sveobuhvatni, masovni i sistematski proces dehumanizacije budućih žrtava, a zatim i krvavo ostvarenje planova na terenu.
Druga je istina koju žestoko, svakodnevno i planski nameće velikosrpska ideološka mašinerija: u BiH je vođen građanski rat, uzrokovan preglasavanjem srpskog naroda i namjerom da se, stvaranjem nezavisne BiH, Srbi podijele i izlože novom genocidu. Zbog toga je srpski narod poveo odbrambeni i otadžbinski rat, stvorivši novu srpsku državu na tlu BiH.
Treća je proizvod velikohrvatske tuđmanovske kuhinje: bosanski Hrvati su najprije izglasali nezavisnu BiH, odbranili sopstvene prostore od srpskog agresora, a zatim stvorili Herceg-Bosnu kao garanciju svoje ravnopravnosti.
Te tri paralelne slike, obojene etno-religijskom vladavinom i plemenskim svjetonazorima, predstavljaju temelj podjela, mržnje i propadanja u bezdan nacionalističkog mraka, u kojem ni najočiglednija činjenica ne znači ništa u odnosu na službenu istinu, oslobođenu bilo kakvih stega morala, pravde, objektivnosti ili ljudskosti. Pokazuje to bjesomučna, neprestana velikosrpska propaganda dirigovana iz beogradskih političkih krugova i široko primijenjena u manjem bosanskom entitetu, koja slavi zločine i zločince, negira agresiju i genocid, laž potvrđuje kao istinu, na glavu izvrće čitav sistem vrijednosti, svaku moralnu normu, svaki civilizacijski potvrđeni kulturni obrazac, svaku činjenicu koja tvorcima nove etničke mitologije ne ide u prilog. Tome se pridružuje i iznova probuđena avet velikohrvatskih tuđmanovskih ambicija, oživljavajući nanovo zlokobni srpsko-hrvatski savez koji razara Bosnu. Proizvodnja nove prošlosti, zasnovana na mitovima, obmanama, lažima i falsifikatima, razgrađuje svu dosadašnju kulturu pamćenja, uvodeći na velika vrata čitav široki spektar svojevrsnog kontra-pamćenja, kako su neki teoretičari nazvali ovu industriju beščašća i zaborava.
Kontrola prošlosti opšte je mjesto svih nacionalizama, koji, mijenjajući sjećanje stvaraju opravdanje za ono što se čini u sadašnjosti. Velikodržavne ideologije uvele su “propisanu istinu”, da bi se konstruisala nova nacionalna svijest, a to je zahtijevalo ne samo drugačiju interpretaciju, već i masovno negiranje činjenica iz prošlosti, čak i onih najočiglednijih, poput činjenica iz haških presuda, koje su postale obavezujuća norma međunarodnog prava i o kojima niko razuman više ne diskutuje. Nasilno izmijenjena istorija bila je temelj za kreiranje novih identitetskih obrazaca, po modelu biološkog jedinstva etno-religijskog kolektiviteta, njegove istorijske misije i izmišljene moralne uzvišenosti kojima se opravdava svaki zločin, ma kakav on bio. Mračna simbioza nacionalizma i religije pomogla je da se stvori preovladavajući moralni ambijent, da jest da se, uz pomoć škole, crkve, medija, politike i kulture i od najgoreg zla stvori bogougodno djelo u službi najvećeg božanstva – nacije. Zato je postalo moguće ne samo rehabilitovanje četništva i njegovo pretvaranje u antifašistički pokret, već i otvoreno ruganje nepobitno utvrđenim činjenicama u postupcima pred Tribunalom u Hagu, u čemu nesputano učestvuju ne samo profesionalni rodoljubi svih fela, politički ideolozi i praktičari, mediji, intelektualci, pisci, škole i crkva, već i pravosuđe, koje se uglavnom ne osvrće na bogatu praksu suda Ujedinjenih nacija koja može (i morala bi biti) sigurna baza za sva druga suđenja za ratne zločine pred domaćim sudovima
Agresija je dokazana
U traženju odgovora na najvažnije pitanje: da li je u BiH bio građanski rat ili je to bio međunarodni oružani sukob, to jest agresija dvije susjedne države na nezavisnu državu, članicu UN-a, Julija Bogoeva je pribjegla najjednostavnijem i najefikasnijem rješenju: poredala je niz presuda u kojima je agresija nedvosmisleno dokazana, iscrtavši sliku koja ne ostavlja nikakve sumnje. Sve je tu, crno na bijelo. U uvodu Bogoeva kaže: “U presudama je dosledno utvrđeno, kako analiza koja sledi pokazuje, da su u 1990. godinama rukovodstva Srbije i Hrvatske u razbijanju Jugoslavije videla priliku za ostvarenje zastarelih nacionalističkih ciljeva – Velike Srbije i Velike Hrvatske, proširenih, etnički što čistijih nacionalnih država. Zajednička im je bila želja za uništenjem Bosne i Hercegovine rasparčavanjem.” Pri tome je, kaže ona, glavni cilj bio uklanjanje civilnog stanovništva, što je u ratu protiv Bosne dobilo masovne, krvave razmjere. Potvrđuju to i brojni primjeri iz presuda, potkrijepljeni nepobitnim dokazima.
“Postojao je očit zajednički cilj SRJ i bosanskih Srba da sprovedu projekat smišljen u Beogradu – projekat proširene srpske države”, kaže se u predmetu “Delalić”. “Od samog početka, projekat nove države trebalo je da bude realizovan pomoću kampanje “etničkog čišćenja”, koja je uključivala nasilno uklanjanje ili čak ubijanje nesrpskog stanovništva sa ciljanih teritorija u Hrvatskoj i BiH” (predmet “Orić”). “Cilj rukovodstva bosanskih Srba počev od 1991. godine bio je da Srbi žive u jednoj državi, zajedno s drugim Srbima bivše Jugoslavije” (predmet “Stanišić i Župljanin”). “Etničko čišćenje nije bilo propratni proizvod kažnjivih aktivnosti, nego je, naprotiv, bio njihov pravi cilj”…(predmet “Brđanin”). “Direktivom br. 7 je Drinskom korpusu dat zadatak da stvori “uslove totalne nesigurnosti, nepodnošljivosti i besperspektivnosti daljnjeg opstanka i života mještana u Srebrenici i Žepi” (predmet “Popović”).
Julija Bogoeva piše: “Pretresna vijeća MKSJ našla su da je sukob u bivšoj Jugoslaviji bio međunarodni po prirodi. Svaka faza ili deo sukoba ocenjena je kao međunarodna: Hrvatska, Bosna i Hercegovina i Kosovo…pretresna veća su, bez izuzetka, našla da su Hrvatska i Srbija (SRJ) bile u sukobu sa BiH kroz HVO i VRS, koji su bili pod njihovom kontrolom. Drugim rečima, bio je to rat putem posrednika…Dok je u pravnom značenju sukob okarakterisan kao međunarodni, u nepravnom smislu bila je to agresija: prvo Srbije protiv Hrvatske, a potom Srbije i Hrvatske protiv Bosne i Hercegovine, u skladu sa programima srpskih i hrvatskih nacionalista za stvaranje Velike Srbije i Velike Hrvatske”.
Bogoeva navodi i dijelove iz presuda koje potvrđuju da je Srbija stvorila, finansirala, popunjavala, naoružavala i vodila vojsku bosanskih Srba, ali i da su trupe Vojske SRJ direktno identifikovane na nizu lokacija tokom cijelog rata, recimo na području Posavine 1994. godine. Beograd je imao sveukupnu kontrolu nad VRS, svi oficiri te vojske bili su zvanično oficiri Vojske SRJ, od nje su primali plate i penzije, to nisu bile dvije zasebne vojske, već jedna ista struktura koja je imala isti cilj – stvaranje etnički čiste srpske teritorije u BiH.
(nastaviće se)