Celjska grofica i njezino potomstvo
UVOD:
Srednjovjekovna kraljevina Bosna je dala mnogo značajnih ličnosti kako na domaćem, tako i međunarodnom planu. U tome se posebno isticala bosanska vladarska dinastija Kotromanića, koja je bila veoma poznata i priznata kao ravnopravni činilac u cijeloj tadašnjoj kršćanskoj Evropi. Naši vladari i plemići su u svemu oponašali druge evropske vladarske dinastije i plemstvo, kako po pitanju načina vladavine, tako i po pitanju stvaranja saveza sa drugim zemljama i narodima. U ta vremena se naši vladari i plemstvo nisu miješali sa običnim stanovništvom, nego su se ženili i udavali između sebe, uključujući u to pripadnike vladarskih dinastija i plemstva iz drugih evropskih zemalja. Vladarska kuća Kotromanića se orođavala sa vladarskim dinastijama iz nama susjednih zemalja i sa vladarskim kućama iz udaljenih evropskih kraljevina i grofovija. Vjerske razlike između mladenaca, pravoslavlje i katoličanstvo, nisu predstavljale neku veliku prepreku tim brakovima. Kraljevska mladenka pravoslavne vjere bi obavezno, sa dolaskom u Bosnu, prihvatala katoličanstvo ili bogumilstvo, u zavisnosti od trenutnog vjerskog ubjeđenja njenog supruga. A bilo je obrnuto ako bi se princeza iz Bosne udavala u neku pravoslavnu zemlju. Isto se dešavalo prilikom ženidbe kraljeva i prinčeva ili udaje princeza u srednjovjekovnim susjednim kraljevstvima: Srbiji, Hrvatskoj i Ugarskoj, kao i ostalim državama Evrope: Francuskoj, Burgundiji, Mletačkoj republici, Španiji, Habzburškoj monarhiji, njemačkim državama, Napuljskom kraljevstvu…. Vladarske dinastije u ta vremena najmanje su predstavljale pripadnike domicilnog naroda, njih su, u stvari, sačinjavali mješanci čijim je venama tekla „plava“ krv raznih naroda.
U Evropi toga vremena vladala je praksa orođavanja malih i slabašnih kraljevstava sa moćnijim i većim kraljevinama, čime bi preko rodbinskih veza ona postajala njihovim saveznicima i patronima. Na taj bi način jača i moćnija kraljevstva i carstva postajala njihovim zaštitnicima u slučaju napada na njih od strane trećih zemalja. Male vladarske kuće su, pored toga, dobijale moćne i vjerne zaštitnike preko svojih potomaka, a postajale su vlasnicima novih teritorija i zemljišnih posjeda putem miraza koje bi im strane princeze donosile sa sobom. Praksa udaje princeza na strane dvorove je vladala i u našoj zemlji u Srednjem vijeku, u doba postojanja banovine i kraljevine Bosne. U slučaju potpunog izumiranja po muškoj liniji neke od do tada poznate i slavne dinastije, nasljednici prijestolja i vladari te zemlje postajali bi potomci te dinastije po ženskoj liniji, jer su poticali od princeza iz velikih kraljevina koje su se udale za male i nepoznate vladare koji su vladali malim i beznačajnim kraljevstvima ili grofovijama. Tako su i neki naši bosanski srednjovjekovni vladari, po pravu naslijedstva po ženskoj liniji, stekli aspiracije na prijestolje mnogo jačih država iz našeg okruženja (Srbija, Hrvatska, Austrija, Ugarska..) .
U istoriji srednjovjekovne Bosne imali smo nekoliko takvih slučajeva. Među njima je svakako najznačajniji i najinteresantniji bio slučaj prava našeg prvog kralja Tvrtka Kotromanića na nasljedstvo prijestolja Nemanjića, koji su vladali moćnom državom Raškom, kasnije nazvanom Srbija, i koji su bili potpuno izumrli u njegovo vrijeme. Tvrtko, koji je bio kralj i gospodar Bosne, zahvaljujući tome što je bio unuk srpske princeze Elizabete (Jelisavete) Nemanjić, kćerke srpskog kralja Dragutina Nemanjića, imao je nasljedno pravo da bude kralj i gospodar cijele Srbije, pošto je bio jedini legitimni naslijednik krune Nemanjića. Da bi ostvario svoje pravo na krunu i teritorije u Srbiji, Tvrtko je morao povesti ozbiljan rat protiv uzurpatora u samoj Srbiji, i taj rat je uspješno završio. Pored prava na srpsku krunu i prijestolje, naš Tvrtko je, po pravu nasljedstva po ženskoj liniji, imao pravo i da uzme krunu moćnog Ugarskog kraljevstva, čija je vladarska dinastija Anžuvinaca bila izumrla pošto poslednji kralj iz ove dinastije nije imao muških potomaka. Žena Ludovika I. Anžuvinca je bila bosanska princeza Elizabeta, koja je bila Tvrtkova prva rodica – kćerka njegovog strica Stjepana II. Ludovik i Elizabeta su imali tri kćerke, a srednju kćerku Mariju otac je odredio za nasljednicu ugarskog prijestola. Najstarija njihova kćerka Katarina umrla je u starosti od 8 godina a treća i najmlađa Jadviga je bila udata u Poljsku za kralja te države. U slučaju Marijine smrti, ako ne ostavi potomka, kruna i prijestolje Ugarske su automatski pripadali Tvrtku po njenoj liniji. Marija se udala za Sigismunda Luksemburškog, kojem nije rodila živog nasljednika, nego je umrla pri porodu. Smrću Marije bez potomaka bosanski kralj Tvrtko je automatski postao pretedent na ugarsku krunu. Da se ne bi desilo da vladar male Bosne preuzme prijestolje najmoćnije evropske države tog vremena, pobrinuo se Marijin udovac- uljez na ugarsko prijestolje Sigismund Luksemburški, koji je preko svojih ljudi u Bosni likvidirao Tvrtka! Poslije ovog Tvrtkovog slučaja sa pravom nasljedstva po ženskoj liniji na prijestolje druge države, najinteresantniji je slučaj našeg posljednjeg kralja Stjepana Tomaševića, koji je kao princ oženio srpsku princezu Maru, kćerku despota Lazara Brankovića, pa je tako u miraz i bez borbe dobio cijelu despotovinu Srbiju. On je tako postao drugi Dobri Bošnjanin poslije Tvrtka, koji je kao gospodar vladao Srbijom, i to nekoliko godina, sve do pada Smedereva pod Turke.
Kako sam već u ovom tekstu naglasio, vladarske kuće širom Evrope i u našem okruženju, kao i naše plemićke porodice, rado su se međusobno orođavale, pa je plemstvo u svim evropskim zemljama u ta vremena predstavljalo jednu posebnu multinacionalnu i multikonfesinalnu kastu, odrođenu od vlastitog naroda. Među bosanskim srednjovjekovnim plemićima koji su se orodili sa poznatom evropskom vladarskom kućom je i mlađi brat bana Stjepana II. Kotromanića, veliki vojvoda bosanski Vladislav Kotromanić, koji je inače bio otac i našeg prvog kralja Tvrtka. Vladislav je udao svoju kćerku jedinicu Katarinu za grofa Hermana I. Celjskog. U ta vremena porodica celjskih grofova je predstavljala jednu od najjačih i najpoznatijih evropskih plemićkih dinastija, koja se orodila sa velikim kraljevinama. Izumrli su krajem 15. vijeka, poslednji celjski grof je Ulrih II.
Ovaj rad sam posvetio bosanskoj princezi, kćerki bosanskog vojvode Vladislava Kotromanića, sestri našeg prvog kralja Tvrtka I, Katarini Kotromanić – grofici celjskoj. Ona je nena Barbare, carice Svetog Rimskog Carstva. Preko nje je Katarina predak svih današnjih evropskih kraljevskih porodica! Zahvaljujući Barbari krv davno izumrle bosanske kraljevske dinastije Kotromanića i dan danas teče venama svih poznatih evropskih carskih, kraljevskih, grofovskih i ostalih poznatih plemićkih porodica. Biološki, naša kraljevska dinastija Kotromanića postoji i dan danas!
(Nastaviće se)