Piše: Saud Grabčanović
Zatočenje u Rusiji, Oktobarska revolucija, prijem u KPSS i povratak kući
U vrijeme Abdulahovog zatočenja u logoru u Tjumenu, u carskoj Rusiji je vladao politički haos, u kojem su ruski komunisti, predvođeni Lenjinom, na sve strane širili svoju propagandu, u nastojanjima da izazovu revoluciju u kojoj će srušiti carski režim, zaustaviti bespotrebni rat koji je privredno uništio i osiromašio Rusiju, i preuzeti vlast u svoje ruke. Komunistički agitatori su uspijevali čak prodrijeti i u zarobljeničke logore, gdje su držali govore u duhu „proleterskog internacionalizma“ i to ratnim zarobljenicima iz drugih zemalja. Oni su u svojim govorima propagirali „proleterski internacionalizam“, potrebu jedinstva i bratstva svjetskog proletarijata u borbi protiv rata i imperijalizma, buržoskog društvenog sistema i surove eksploatacije radničke klase. Ruski agitatori su obećavali da će nakon pobjede svjetske proleterske revolucije na dunjaluku „teći med i mlijeko“, rata nikada više neće biti niti siromašnih i gladnih, svi će ljudi uživati u blagostanju, pravdi i jednakosti… Abdulah koji se već ranije u Bosni susreo i upoznao sa idejama Marksa i Engelsa, bio je oduševljen onim što se u Rusiji, dešavalo i što je slušao od ruskih komunističkih agitatora. Od tada pa sve do kraja života on je čvrsto vjerovao u sovjetsku propagandu, iza koje se krila perfidna obmana koju on nije vidio ili nije želio vidjeti. Do kraja svoga života bio je i ostao pravi socijalista-utopista koji je čvrsto vjerovao u ideju komunizma, koja nikada i nigdje nije zaživjela u svom stvarnom obliku. Oduševljen onim što je čuo omah se povezao sa ruskim komunistima, koji su ga po kratkom postupki kooptirali – primili u boljševike (Rusku komunističku partiju). Tako je već početkom 1917. godine Abdulah Pjanić postao ruski komunista. Kasnije će se ispostaviti da je on bio jedan od prvih Jugoslovena koji su bili primljeni u članstvo Lenjinovog KPSS-a. U Titovoj Jugoslaviji Abdulah Pjanić je bio nosilac partijske knjižice KPJ/SKJ sa jednocifrenim rednim brojem!
U novembru 1917. Godine, kada je došlo do komunističke revolucije u Rusiji, učešće Rusije u Prvom svjetskom ratu je bilo završeno 03. marta.1918. godine Brest-Litovskim mirovnim sporazumom, pa su svi ratni zarobljenici bili pušteni iz logora da idu svojim kućama, a logori su zatvoreni. Nakon puštanja na slobodu, Abdulah se nije htio odmah vratiti kući u Bosnu, nego je ostao u Rusiji sve do kraja 1918. godine i učestvovao u ruskoj revoluciji. Početkom 1919. Godine, kada je bio završen Prvi svjetski rat i bila stvorena Kraljevina SHS, kasnije nazvana Jugoslavija, po odluci Kominterne svi komunisti iz naših krajeva koji su bili u SSSR-u, bivaju upućeni nazad u novostvorenu državu u cilju „širenja komunističke ideje i podizanja svjetske proleterske revolucije“. Abdulah Pjanić se preko Mađarske vratio u Jugoslaviju i svoju rodnu Bijeljinu tek u martu 1919. godine. Odmah nakon povratka aktivirao se i krenuo sa revolucionarnim radom u Bijeljini.
Početak revolucionarnoga rada Abdulaha Pjanića u kraljevini SHS
Socijalističke radnička partija Jugoslavije (komunista) osnovana je na kongresu ujedinjenja, Prvom partijskom kongresu, koji je održan od 22. do 23. aprila 1919. godine u Beogradu. Tada je formirano i Centralno radničko sindikalno vijeće Jugoslavije (CRSVJ), koje je tada okupljalo preko 200.000 članova i bilo pod neposrednim uticajem SRPJ(k). Odmah nakon stvaranja Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) u ljeto 1919. godine u Bijeljini je osnovana partijska organizacija SRPJ i otvoren je radnički dom u Korunića mahali. U radničkom domu je bilo sjedište gradskog komiteta SRPJ (k) kao i tek osnovane sindikalne podružnica CRSVJ. Abdulah Pjanić, kao povratnik iz Rusije, izgrađeni komunista i član KPSS-a, imao je veliko partijsko iskustvo, pa je bio glavni utemeljitelj te nove partijske organizacije i radničkog doma, kao i sindikalnih podružnica u Bijeljini. On je tada oko sebe okupio više marksistički nastrojenih omladinaca, kojima je držao predavanja iz marksizma-lenjinizma, pošto je u Rusiji dosta toga naučio, a sa sobom je donio i bogat fond marksističke literature i knjiga. Sve te omladince, njegove učenike, on je kasnije primio u komunističku partiju. Među njima je bio i Rodoljub Čolaković-Roćko, koji je posebno volio i cijenio Abdulaha, pa ga je pokušao zaštititi u vrijeme progona IB-ovca. (Svjedočenje autoru od strane Poznana Stefanovića)
“U radničkom domu formiraju se prvi kadrovi buduće KPJ : Alija Alijagić, stolarski pomoćnik, Abdulah Pjanić, sahadžija, Rodoljub Čolaković, Dimitrije Lopandić, Nikola Petrović, studenti i dr. Rad na organizaciji radnika u bijeljinskom kraju prekinut je 30. decembra 1920.godine, donošenjem “Obznane”. Zabranjen je rad Komunističkoj partiji”. (Mustafa Grabčanović :“Bijeljina i Bijeljinci”,Tuzla 2006, str.50 )
Izbori za ustavotvornu skupštinu, uspjesi komunista na njima i Obznana
Odmah nakon kraja Prvog svjetskog rata i ujedinjenja južnoslovenskih naroda u Kraljevinu SHS 1919. godine, trebali su se prema odluci Privremenog narodnog predstavništva, održati izbori za Ustavotvornu skupštinu. Po toj odluci, trebalo je da se održe najkasnije šest mjeseci nakon prvog saziva tog najvišeg privremenog predstavničkog tijela zemlje. Međutim, ti su se izbori održali nakon isteka tog roka, dvije godine nakon ujedinjenja. Prvi slobodni i demokratski izbori za Ustavotvornu skupštinu Kraljevine SHS, tzv. “Izbori za Konstituantu“, zakazani su i održani 28. 11.1920. godine. Na tim izborima je učestvovala i novoformirana SRPJ (KPJ) koja je dobila 12.% glasova i koja je time bila četvrta stranka po snazi u zemji. Pored ulaska u skupštinu, komunisti su u tadašnjoj Jugoslaviji osvojili gradonačelničke mandate u čak 44 grada, najviše u Srbiji, a među njima i u glavnom gradu Beogradu! Poslanički kandidat na izborima sa područja kotara Bijeljine ispred KPJ dobio je Vojislav Nikolić, opančar iz Bijeljine, koji je bio Abdulahov partijski učenik. Ovako veliki uspjeh komunista na slobodnim izborima zabrinuo je kralja i tadašnje vlastodršce. Odlučeno je da se spriječi ulazak komunista u parlament. Po naređenju kralja Aleksandra 29. decembra 1920. godine je donesena “Obznana”, čiji je tvorac bio ministar unutarnjih dela Milorad Drašković. To je bio zakon kojim je bila zabranjena KPJ i njeno članstvo bilo stavljeno “van zakona”. “Obznanom” je bila zabranjena i CRSVJ, komunistička sindikalna organizacija.
Nekoliko dana nakon objavljivanja tzv. “Obznane” u Bijeljini je policija zatvorila Radnički dom, a kompletna arhiva SRPJ(k) i CRSVJ je bila spaljena. Tako su bijeljinski komunisti, predvođeni Abdulahom Pjanićem, ostali bez svog sjedišta. Nakon Obznane i zabrane rada KPJ, vlasti Kraljevine Jugoslavije su započele sa progonima i hapšenjima istaknutih komunista širom zemlje. Na udaru su se, kao prvi, našli fakultetski obrazovani članovi partije i oni koji su bili studenti, dok se za zanatlije, u koje se ubrajao i Abdulah, smatralo da su „manje opasni“, jer su nedovoljno obrazovani i pismeni. Za njih se pretpostavljalo da će, u strahu od policijskog progona, vrlo brzo napustiti komunističke redove i „maniti se ćorava posla“! I zaista, tako je i bilo, pošto su glavne vođe KPJ bile pohapšene ili pobjegle u Rusiju, ta se partija vrlo brzo rasula. Većina običnog, nedovoljno pismenog i kolebljivog članstva, iz straha od policijskih progona zauvijek ju je napustila, izuzev tvrdoglavih pojedinaca kao što je to bio Abdulah Pjanić!
(nastaviće se)